Ik voelde een begrafenis in mijn hersenen,
rouwenden liepen heen en weer,
liepen, liepen tot ik voelde dat ze bij zinnen kwamen.Toen ze allemaal zaten,
ging een dienst slaan als een trom,
slaan, slaan, tot ik voelde dat mijn geest was afgestompt.Dan hoorde ik ze een doos optillen en
over mijn ziel kraken met alweer dezelfde loden laarzen.De ruimte begon te tollen alsof de hemelen een klok waren,
en het zijn een oor en ik en de stilte een vreemde race,
verwoest, eenzaam, hier.Net toen brak een plank in de rede,
en viel ik neer en neer en neer en
ramde bij elke bots een wereld.
Toen hield het weten op.
We kennen depressie door metaforen. Emily Dickinson kon ze verwoorden, Goya kon ze uitbeelden. Het doel van kunst is grotendeels het beschrijven van dergelijke toestanden.
Vitaliteit
In 1994 verloor ik mijn interesse in bijna alles. Ik wilde de dingen die ik vroeger zo graag deed, niet meer doen zonder te weten waarom. Het tegendeel van depressie is niet geluk, maar vitaliteit, en elke vitaliteit leek me te ontglippen. Alles was me teveel. Alles was me teveel.
Als ik thuiskwam en het rode lampje van mijn antwoordapparaat knipperde, dacht ik, in plaats van blij te zijn iets te horen van mijn vrienden: “Wat een hoop mensen die ik nu weer moet terugbellen.” Als ik ging eten, dacht ik alleen maar dat ik nu weer eten moest gaan halen, het opdienen, het snijden, kauwen en slikken. Ik zag het als een lijdensweg.
Wat bijna altijd onvermeld blijft bij discussies over depressie is dat je weet dat het belachelijk is. Je weet dat het belachelijk is, terwijl je het meemaakt. Al weet je dat het de meeste mensen lukt om naar hun berichten te luisteren, te eten, een douche te nemen, naar buiten te gaan zonder problemen, toch kan jij het niet aan en vind je geen manier om het op te lossen.
Depressie is de fout in de liefde. Als je getrouwd zou zijn en denken: “Nou, als mijn vrouw sterft, vind ik wel een andere”, zou dat niet de liefde zijn die we kennen. Liefde kan niet bestaan zonder de anticipatie van verlies, en dat spook van wanhoop kan de drijfveer van intimiteit zijn.
Verschil depressie, verdriet en droefheid
Er zijn drie dingen die mensen neigen te verwarren: depressie, verdriet en droefheid.
Verdriet is expliciet reactief. Als je iets of iemand kwijtraakt en je je ongelooflijk ongelukkig voelt, en je zes maanden later nog steeds diep triest bent, maar je toch wat beter functioneert, dan is het waarschijnlijk verdriet, en het zal waarschijnlijk uiteindelijk in zekere mate overgaan.
Als je een catastrofaal verlies kent, en je je verschrikkelijk voelt, en je zes maanden later nauwelijks kunt functioneren, dan is het waarschijnlijk een depressie die geactiveerd werd door de rampzalige omstandigheden. Het traject vertelt ons veel. Mensen zien depressie als gewoon verdriet. Maar het is veel te veel droefheid en veel te veel verdriet door een veel te kleine oorzaak.
Andrew Solomon: TED talk
Door depressie te willen begrijpen, en door mensen te interviewen die het hadden ervaren, leerde schrijver Andrew Solomon erg veel. In deze indrukwekkende TED talk spreekt hij daarover.
Indrukwekkend, omdat het door zijn doorleefdheid, in combinatie met de taal die hij gebruikt, invoelbaar en begrijpelijk wordt. Depressie is echt een afschuwelijk probleem.
En hij zet een niet-onderkend probleem op de kaart. Als je een mooi leven hebt, maar je je toch de hele tijd ellendig voelt, denk je: “Waarom voel ik me zo? Ik moet depressief zijn.” En je gaat op zoek naar een behandeling. Maar als je leven erbarmelijk is en je je de hele tijd ellendig voelt, dan denk je dat dat nu eenmaal jouw leven is. Het komt niet bij je op om te denken dat het misschien te behandelen is. Daarom hebben we in dit land een epidemie van depressies bij arme mensen die niet wordt onderkend, niet wordt behandeld en niet wordt aangepakt.
Het is een tragedie op grote schaal.
Bekijk de TED talk van Andrew Solomon hier:
