Inleiding
Een aantal jaar geleden werd Jon Kabat-Zinn voor de (Amerikaanse) radio geïnterviewd. Reden was het verschijnen van zijn nieuwe boek, genaamd “Mindfulness for beginners, reclaiming the present moment”. De Nederlandse titel luidt “Mindfulness voor beginners, het hier en nu en je leven herwinnen“.
Ná het optreden van Jon nam interviewer Jon Brooks de gelegenheid te baat om Kabat-Zinn nog een vraag te stellen, namelijk “hoe ga je om met al dat slechte nieuws dat dagelijks via de diverse media tot ons komt?”
Onderstaand een destijds door mij gemaakte vrije vertaling van dit gesprek ná het interview. Ik vond het tijd om het verhaal een beetje op te poetsen en te herplaatsen. Na het gesprek kom ik daarop terug.
Het negatieve effect van nieuws consumeren
Jon Brooks
Er is veel slecht nieuws de laatste jaren, met een krimpende economie, toenemende werkloosheid en bezuinigingen. Wat kunnen nieuws-consumenten in termen van mindfulness doen om te voorkomen dat zij overmatig negatief worden beïnvloed door dit nieuws?
Jon Kabat-Zinn
Als je hierdoor negatief beïnvloed wordt, is hetgeen mindfulness suggereert, dat je begint met het kijken daarnaar en werkelijk te ervaren hoe je daardoor beïnvloed wordt. Hoe het effect heeft op het lichaam, hoe het effect heeft op de rest van je dag, hoeveel tijd je besteedt aan het consumeren van nieuws. Dat is het woord dat vaak gebruikt wordt: we consumeren nieuws, we eten het op, we verteren het.
En het nieuws verteert ons vaak, net als tuberculose vroeger de tering werd genoemd.
Dus in zekere zin is hier sprake van een ziekteproces.
Het nieuws verteert ons
Waarom moeten we het allemaal weten? En hoeveel moeten we eigenlijk weten en hoe gedetailleerd willen we de dingen weten?
En waarom herhalen we het dan allemaal en lezen we drie kranten of lezen we dezelfde krant drie keer en lezen we het daarna op onze tablet of smartphone?
Misschien, als het echt een negatief effect op ons heeft, kun je eens serieus overwegen om een periode van “nieuws-vasten” te houden, waarin we helemaal niets van deze dingen doen.
Nieuws-vasten geeft je meer tijd
Ten eerste zul je heel veel meer tijd hebben. Ten tweede zul je merken dat het echte leven gewoon doorgaat. Je zult nog steeds een gevuld leven hebben. En als je werkloos bent en op zoek bent naar een baan, dan zul je misschien minder balen dat alles tegen lijkt te zitten. Je kunt aansluiten bij wat mogelijk is, los van wat alle experts zeggen dat mogelijk is. Dat is een erg krachtige manier om met zaken om te gaan.
Een goede manier om ermee om te gaan is dus het verwijderen ervan uit je leven voor een bepaalde tijd en zien hoe verslaafd je eraan bent en wat de effecten ervan zijn. Ik had die ervaring kort na 9/11. Ik ging toen net op een retraite van zes weken, geen kranten, geen radio, helemaal niets van dat alles. Ik was alleen maar al die zes weken bezig met zit- en loopmeditatie.
Die woorden zijn dus veelzeggend: we verteren het nieuws, en het nieuws verteert ons…
Hoe meer de dingen veranderen, hoe meer ze hetzelfde zijn
Toen ik uit de retraite kwam waren we in oorlog met Afghanistan en was er van alles en nog wat aan de hand. Maar feit blijft, de Fransen hebben daar een mooi gezegde voor, plus ça change, plus c’est la même chose – hoe meer de dingen veranderen, hoe meer ze hetzelfde zijn.
Je kunt zes weken van het nieuws missen. Het is bijna zo dat iedere zes weken nieuws vervangen kan worden door iedere andere zes weken.
Dezelfde maniakken zeggen dezelfde stomme dingen steeds opnieuw en dat wordt weer uitgelegd door experts en iedereen heeft iets te zeggen en het meeste ervan is leeg. Het meeste is gewoon helemaal leeg en nietszeggend.
En het goede nieuws dat in de kranten verschijnt krijgt niet veel aandacht. Er is een enorme hoeveelheid goed nieuws – je kunt ook beginnen met het lezen over de goede dingen die gebeuren, en die extra aandacht geven.
Verslaafd aan het nieuws
Een andere manier om ermee om te gaan is door het brengen van mindfulness in het lezen van de krant of het luisteren naar het nieuws. En opmerken hoe makkelijk het is om eraan verslaafd te raken, hoe ongemerkt dat proces in zijn werk gaat en hoe het in zekere zin ons van onze kracht beroofd. Maar ook hoe het gewaarzijn daarvan in zichzelf juist versterkend is.
En het kiezen hoe je je ertoe verhoudt is dus deel van de beslissingen die je dient te nemen in je leven, dag voor dag en van moment tot moment.
Moet je de tijd ‘doden’?
Vanmorgen kocht ik een krant. Op een gegeven moment heb ik de krant achtergelaten omdat ik gewoon op straat wilde lopen, zonder een krant onder mijn arm. Ik wilde geen krant lezen als ik nog tien minuten tijd moest “doden”. Je hebt geen tien minuten te “doden”; niemand heeft tien minuten om te “doden”.
De momenten zijn onvervangbaar; ze zijn je leven in die tien minuten.
Dus wat dacht je ervan om de lucht te voelen terwijl je op straat loopt, het licht op te merken, aandacht te hebben voor de kwaliteit van de emoties op de gezichten van de mensen, of de gebouwen op te merken als je in een stad mocht zijn.
En op al die manieren ben je je de momenten van het leven aan het toe-eigenen, dit in tegenstelling tot het ervan afdrijven door zaken te absorberen die totaal geen directe relatie met ons leven hebben.
Nabeschouwing
Jon bewijst zijn gelijk. Wat hij toen vertelde over het nieuws en hoe wij daarmee omgaan, had hij ook gisteren gezegd kunnen hebben. We hebben als mensen een ingebouwde neiging om ons éérst bezig te houden met negativiteit. Dit komt vanuit een begrijpelijk mechanisme dat het voor je overleving belangrijker is dat er geen gevaar is, vóórdat je je met plezierige zaken bezighoudt.
Ons vernuftige brein heeft allerlei technologische ontwikkelingen mogelijk gemaakt, waardoor we tegenwoordig bijna live alle gevaren van de hele wereld op onze ogen geprojecteerd krijgen. Dat moet haast wel gevolgen hebben. Jon beschrijft deze op een duidelijke manier.
Dus wat nu?
Het is van belang dat we meer inzicht krijgen in de effecten van negatief nieuws op ons lichaam en de geest. Mindfulness kan hier zeer behulpzaam zijn. Je wordt bijvoorbeeld sneller bewust van het blijven hangen in negativiteit. Hierdoor komt ruimte vrij voor andere dingen. Dichterbij, kleiner misschien, maar van belang voor ons leven in het hier en nu. Ons échte leven.
Daarnaast is denk ik een fundamenteel andere kijk nodig op journalistiek. Al die aandacht voor het negatieve nieuws en de onderlinge race van nieuwsredacties om zoveel mogelijk details live te laten verschijnen, maakt dat voor ons het gevaar – hoe ver het ook weg is – gevoeld wordt als een gevaar dat ook ons direct bedreigt. Wees je maar eens bewust van je hartslag en je spierspanning als je kijkt naar de zoveelste bomaanslag in Afghanistan.
En nee: ik pleit niet voor een houding van onverschilligheid tegenover al het leed in de wereld. Maar met een gestresst lijf en dito geest voor de tv zitten helpt echt niets. Iedere 10 minuten je push-meldingen van nu.nl checken mag je ook geen betrokkenheid bij dat leed noemen wat mij betreft. Het werkt eerder verlammend en overspoelend.
Jon spreekt ware woorden. Wat we nodig hebben, brengt me bij de titel van een van zijn andere boeken: ‘Coming to our senses’. We moeten ‘bij zinnen komen’, ‘ons verstand gebruiken’. Het woord senses betekent ook zintuigen. Dubbel mooi dus, want onze zintuigen zijn de poorten waarmee we niet alleen naar het nieuws kijken, maar – veel belangrijker – de wereld waarin we leven binnen laten komen. Een wereld die groter is dan alleen een tv- of een computerscherm.
Hieronder enkele lezenswaardige artikelen over journalistiek en onze nieuwsvoorziening, die mij geholpen hebben wat losser te komen van mijn dagelijkse portie wereldwijde ellende.
- Hoe goudvisjournalistiek leidt tot incidentenpolitiek
- Een fijne scherpe column: Mens, erger je niet… aan het fascisme
- Een boeiende podcast: Rob Wijnberg in gesprek met Rolf Dobelli over stoppen met het nieuws
- Een boeiend artikel van Jay Rosen, Universitair hoofddocent Journalistiek aan New York University: Leugens van politici tegenspreken is geen vooringenomenheid. Het is de plicht van elke journalist
- De boeken van Joris Luyendijk, met name ‘Dit kan niet waar zijn‘ en ‘Het zijn net mensen‘
Ik las een tijdje geleden een quote:
“Als je het nieuws niet volgt, ben je niet geïnformeerd. Als je het nieuws wél volgt, ben je verkeerd geïnformeerd”. Zo ver zou ik niet willen gaan, maar een kritische blik kan geen kwaad. Iets kritischer dan nu mag best.
Foto: Evangeline Shaw on Unsplash
