Inleiding
Een tijd geleden volgde ik een nascholing aan de Academie voor Mindful Teaching te Leusden. Johan Tinge (hoofd van het Instituut voor Mindfulness, IVM), gaf deze dag een lezing en workshop over inquiry. Enorm inspirerend!
Wat is inquiry?
‘Inquiry wordt ook wel ‘de verdiepende dialoog’, genoemd en is een bijzondere, essentiële manier van bevragen door de Mindfulnesstrainer aan de deelnemers van de training. Het is een proces van in het niet-weten en in verwondering blijven bij wat deelnemers aan ervaringen delen. Het is de kunst om dat wat deelnemers ervaren in je te laten resoneren en van hieruit een passende respons of vraag te laten ontstaan zonder hierbij te streven naar resultaten of de deelnemers in een bepaalde richting te willen duwen. Het gaat om het creëren van een open ruimte waarin de deelnemer in dialoog met zichzelf kan gaan.’ (Johan Tinge, Instituut voor Mindfulness)
Tijdens mijn opleiding hebben we veel geoefend met inquiry. Het is en blijft een interessant thema waar zoveel in te leren is. Inquiry pas je toe om een deelnemer van de training te begeleiden dichter bij zijn of haar ervaringen te komen. Je begeleidt de deelnemer daarbij, zonder het over te nemen, te sturen, te oordelen, te pushen of informatie los te maken. Het gaat om het onderzoeken van de ervaring, de ervaring de ruimte geven er te zijn.
En bij kinderen?
Tijdens de trainingen merk ik in het contact met kinderen dat kinderen vaak goed kunnen vertellen over wat ze bezighoudt. Vertellen over een ervaring, een gevoel daarbij en het onderzoeken van dat gevoel is niet iets wat ze dagelijks doen. Het is heel bijzonder om samen met het kind in kleine stapjes, voorzichtig, een gevoel te ontdekken en onderzoeken. Afstemming en opmerkzaamheid bij jezelf als trainer zijn daarbij belangrijk. Wat triggert je? Hoe stem je af of je doorvraagt, of dat het genoeg is zo? Hoe help je een kind te onderzoeken, maar laat je het proces bij het kind zelf?
Een oefening
Een leuke oefening om eens te proberen is naar iemand luisteren zónder op een enkele manier te reageren. Puur luisteren en kijken. Als je probeert met al je aandacht naar iemand te luisteren, kun je opmerken dat er veel gebeurt bij jezelf. Binnen in jou speelt zich een dialoog af met jezelf, maar binnenin de ánder speelt zich, terwijl de ander praat, ook een dialoog af met zichzelf. Je merkt dat je aandacht afdwaalt en terugkomt in het gesprek dat je voert.
Op de momenten dat je inquiry toepast, is het belangrijk om helemaal open te staan voor de ervaringen van de ander, een open ruimte, een open gewaarzijn waarin we in verbinding zijn met onszelf en de deelnemer. Het is de kunst om als mindfulnesstrainer te herkennen wanneer deze ruimte zich neigt te sluiten en de verbinding wegvalt. En zo is een oefening voor een deelnemer ook een oefening voor jezelf als trainer!
Een eigen ervaring
Ik kan me voorstellen dat het ‘vage uitspraken’ lijken: ‘In verbinding zijn met jezelf en de ander’, ‘open staan’, ‘een open gewaarzijn’. Er is maar één manier om je er wel iets bij voor te stellen, en dat is het zelf ervaren! Tijdens de workhop was er een helder, mooi moment, waarop ik precies deze ervaring had:
Ik zag de dialoog in mijzelf, mijn gedachten die reageerden op elkaar. Ik voelde de aandacht komen en gaan, naar het gesprek; de stem en de uitdrukkingen van de ander, naar mijzelf; mijn eigen reacties. Ik voelde letterlijk ‘de verbinding wegvallen’. De verbinding met mijzelf viel weg, doordat ik in mijn gedachten belandde. De verbinding met de ander viel weg, doordat ik niet meer zag en hoorde wat de ander vertelde.
Opmerken en terugkomen
Op het moment dat je dit herkent bij jezelf, kun je terug. Je merkt op, ziet wat er gebeurt en maakt bewust de keuze om terug te keren. De verbinding is terug. Dit lijkt een heel ingewikkeld en lang proces, maar het gebeurt meerdere keren achter elkaar. En dat is mindfulness. Het gebeurt, je merkt het op en keert terug. Je kunt, ook als trainer, je oordelen, eigen gedachten, je eigen streven en perfectionisme niet uitschakelen. Dat zou soms prettig zijn, maar een trainer is ook een mens. Je kunt wél oefenen het op te merken, het zien met een glimlach en terugkeren. Terugkeren en ervaren hoe het gesprek verandert als je echt met oprechte aandacht bent bij de ander.
De gedachte die deze dag door mijn hoofd ging was: ‘Maar, nu gaat het over mijn proces, terwijl ik als trainer de deelnemer toch juist zijn proces wil laten ervaren?’ Ik kwam tot de conclusie dat juist door het opmerken van mijn eigen proces, de ruimte ontstaat met volle aandacht bij het proces van de ander te zijn, met een houding van niet-weten en nieuwsgierigheid. De verbinding ervaren. Wat een mooie ontdekking.
Foto: Aarón Blanco Tejedor on Unsplash
