Deel 2 van een serie door Lies Bijl over de introductie van mindfulness in Nederland.
Lees hier deel 1, deel 1a, deel 3 en deel 4.
Erkenning vraagt om doordachte strategie
Terug als eenzaam roepende onder de Martinitoren
In het najaar van 1994 draaide ik mee in 3 trainingen met totaal 85 patiënten van de toenmalige Stress Reduction and Relaxation Clinic, onderdeel van het University of Massachusetts Medical Centre.
Door het observeren van 3 zeer ervaren trainers en trainsters (de oorspronkelijke staf van Jon Kabat-Zinn), het deelnemen aan hun besprekingen en de uitwisseling met mede-stagiaires ontving ik een supertraining in de nuances van de training Mindfulness Based Stress Reduction.
Een periode van één groot feest van herkenning en erkenning van mijn professionaliteit.
Voor het eerst in mijn bestaan…
- niets hoeven uit te leggen of verdedigen,
- genieten van de stimulerende uitwisseling met collega trainers en professionals in de gezondheidszorg
- en getuige zijn van de grote schaal waarop mindfulnesstraining mensen de middelen in handen geeft om hun leven een positieve wending te geven, ondanks pijn, ziekte of stress.
Na dit hoogtepunt viel de realiteit in Groningen zwaar. De klap was groot om terug te komen naar de positie van een “eenzaam roepende in het alternatieve circuit”. Alternatief, dus geen of nauwelijks verbinding met de reguliere gezondheidszorg.
Wat maakte Jon zo succesvol?
Ik was zo jaloers op die kliniek in Massachusetts. Maar ja, jaloezie zet geen zoden aan de dijk. Ook Jon Kabat-Zinn kreeg zijn succes niet cadeau.
Dat zette me aan het denken.
Wat was dan de basis van zijn succes? Om wat elementen te noemen:
- Zijn kwalificaties als biomedisch onderzoeker.
- Een jarenlange persoonlijk doorleefde training in mindfulness, zowel in kennis van de boeddhistische uitgangspunten als intensieve meditatietraining.
- Het vermogen om het boeddhistisch begrip mindfulness te vertalen in een praktische cursus waar geen zweem van boeddhisme in voorkomt.
- Het aansluiten bij de toenmalige modellen rond stress, zoals die gebruikt werden in de erkende klinische psychologie.
- Veel persoonlijk contact maken met artsen en specialisten in het ziekenhuis.
- Gewoon starten met een zaaltje in de kelder van het ziekenhuis.
- En: onderzoek vanaf dag 1, om de effecten van de cursus zichtbaar te maken voor ziektekostenverzekeraars.
Ja, Jon Kabat-Zinn had vele factoren mee waar ik niet aan kon tippen:
Hij was al een erkend onderzoeker in het ziekenhuis en kon gewoon overal binnen stappen. Hij liep zijn weg, zoals deze al begon in zijn studietijd aan een gerenommeerde universiteit. Daar verkeerde hij tussen vrienden die met soortgelijke vragen rondliepen en nieuwe onderzoeksterreinen ontsloten.
(Kabat-Zinn J., background of, 82-86 / and Goleman, 260-62/ and MBSR, 171, 184, 186-87 in: Goleman D., Davidson R.J., The science of Meditation: How to change your brain, mind and body, ISBN 978-0-241-97568-8, Penguin life, 2017)
Kijken wat wél mogelijk is in Groningen of wat ik mogelijk moet maken
Tijd om te stoppen met klagen. Welke stappen kan ik wel maken.
Zie hier mijn eerste klussen lijstje op het pad naar erkenning:
- De Amerikaanse, dus Engelstalige cursus omzetten in een Nederlandse cursus. De grootste uitdaging?
- De term mindfulness om zetten in een passend Nederlandse term. Want mindfulness heeft ook buiten de boeddhistisch wereld in het Engels een buitengewoon genuanceerde betekenis. (Red.: Lies is bezig met enkele artikeljes die ook een kleine serie zullen vormen met de titel “Lost in Translation“…)
- Een bekend “stress model” uit de klinische psychologie uitzoeken, dat voor de huisartsen al leeft en intellectueel begrepen wordt.
- Starten met het geven van trainingen op basis van mijn eigen bekendheid.
- Een weg zoeken om ingang te krijgen in de huisartsen wereld.
- Een weg zoeken om onderzoek te doen met als doel:
Aantonen dat mindfulnesstraining voor de ziektekostenverzekeraar én de huisartsen een win-win model oplevert:
kosten- en tijdbesparing en op langere termijn een lager gebruik van de gezondheidszorg (zoals Jon Kabat-Zinn al snel aantoonde). - Een nevendoel: toezegging van de verzekering, om deze de cursus op voorhand te vergoeden aan de cliënten.
Een lijstje gebaseerd op de behoeften van de diverse betrokkenen. Bij dit alles verloor ik nooit mijn oorspronkelijke motivatie uit het oog:
Mindfulness verhoogt de levenslust van patiënten en verbetert de kwaliteit van hun bestaan, ongeacht hun lijden door stress, ziekte of pijn.
(Het zal de lezer misschien opvallen dat er geen woord gesproken wordt over de kwaliteit van leven voor de patiënten. Hoe treurig ook, kostenreductie telt zwaarder dan een hogere kwaliteit van bestaan. Hier kom ik later op terug.)
Van lijstje naar actie: wat kan ik zelf doen
De eerste vier items kon ik nog in mijn eentje behappen.
- Mindfulness werd in het Nederlands “Zorgzame aandacht”. Afhankelijk van mijn publiek verkort tot “Aandachttraining”. Want pas op: zorgzame aandacht klinkt al snel te soft.
- Na enkele maanden had ik mijn Nederlands werkboek. De Amerikaanse cultuur is de onze niet. Dat vraagt inleven in voorbeelden die weerklank in de Groninger klei vinden.
- Op basis van mijn bekendheid en netwerk startten in 1996 mijn eerste trainingsgroepen.
- In de stapel wetenschappelijke literatuur rond stress, vond ik een stress model, dat indertijd gehanteerd werd binnen de Nederlandse huisartsenvereniging: het Stress Model van Lazarus & Folkman (lees de folder hieronder maar eens goed door – klikken voor een PDF weergave).
Erkenning vraagt om back up vanuit gerenommeerde instituten
Een huisarts krijgt dagelijks informatie en verzoeken om mee te werken aan allerlei nobele doelen. Hun tijd en energie is kostbaar. Om hun medewerking te krijgen moet de meerwaarde van iets nieuws bij voorbaat duidelijk zijn.
Dat vraagt om een grootse aanpak.
Mijn studie aan de Universiteit van Groningen opende de weg naar gericht onderzoek. Nu was het tijd om naar buiten te treden, na twee jaar voorbereiding.
Hulp en steun komen van vele kanten
De volgende stappen laten zien dat dit verhaal kon groeien door de nieuwsgierigheid en hulp van de meest uiteenlopende mensen:
“Zorgzame Aandacht” kan uit de alternatieve kast komen, dankzij een universitair docent, een patiënt, een arts en een manager van een ziektekostenverzekeraar.
Anderhalf jaar in het proces kreeg ik versterking van Johan Tinge.
Volgende keer
Kan een cursus “Zorgzame aandacht” de kwaliteit van leven verbeteren van patiënten met het Chronisch Vermoeidheidssyndroom?
Dit werd de focus van mijn onderzoek, waar zowel huisartsen als een ziektekostenverzekeraar belang bij konden hebben. De titel van mijn onderzoek zou worden ‘Het kanariepietje van de samenleving’.
Literatuurverwijzing
Bijl L., Een kwalitatieve casestudie naar de beleving van het
Chronisch Vermoeidheidssyndroom en de verandering hierin door Aandachtstraining, Universiteit Groningen, 1997. (Komt in een volgend artikel aan de orde én in zijn geheel online!)
Kabat-Zinn J., background of, 82-86 / and Goleman, 260-62/ and MBSR, 171, 184, 186-87
in: Goleman D., Davidson R.J., The science of Meditation: How to change your brain, mind and body, ISBN 978-0-241-97568-8, Penguin life, 2017
Dit was deel 2 van een serie door Lies Bijl over de introductie van mindfulness in Nederland.
Lees hier deel 1, deel 1a, deel 3 en deel 4.
Foto bij dit artikel: Lies Bijl anno 2018, met de artsenfolder die ze destijds gemaakt heeft. (c) Lies Bijl
