Deel 1 van een serie door Lies Bijl over de introductie van mindfulness in Nederland.
Lees hier deel 1a, deel 2, deel 3 en deel 4.
Inleiding
Mindfulness geniet inmiddels brede bekendheid. Dat was wel eens anders. Het had heel wat voeten in aarde om de weerstand tegen deze methode in de reguliere gezondheidszorg in Nederland te overwinnen. Daar wist ik natuurlijk wel van, maar ik ben daar niet nader bij betrokken geweest.
Zoals sommigen weten, heb ik een tijd lang intensief samengewerkt met Lies Bijl.
Wat schetste mijn verbazing toen ik haar wat beter leerde kennen: Lies heeft aan de wieg gestaan van de introductie van mindfulness in Nederland. Iets dat volgens mij maar heel weinig mensen weten. Alle reden dus om haar te vragen het verhaal eens uitgebreid te vertellen.
Hier kun je dit verhaal in een aantal afleveringen lezen, waarvan vandaag dus deel 1, over de zoektocht van een pionierende lichaamsgerichte Gestalttherapeut. Zij vertrok na het zien van een documentaire van Bill Moyers ‘Healing and the Mind’ (waarover verderop meer…) naar het Umass Medical Centrum in Massachussets. En zette een strategie uit om deze Amerikaanse methode te introduceren in de reguliere gezondheidszorg in Groningen door:
- het Amerikaanse cursusmateriaal toegankelijk te maken
- via een leeronderzoek aan de Rijksuniversiteit de medewerking te krijgen van huisartsen en een Ziektekostenverzekeraar.
Lies: aan jou het woord!
Voor-fase: frustratie
In de 80-iger jaren was er een kleine groep mensen die zich intensief bezighield met de relatie tussen geest en lichaam, doorgaans wat neerbuigend neergezet als “die alternatievelingen”. Daar had ik persoonlijk niet direct last van, want de cliënten die vastliepen in de reguliere gezondheidszorg wisten me wel te vinden. Maar allengs begon het mij te storen: ik had teveel studie achter de kiezen om nog afgedaan te worden als alternatief.
Toegegeven, geen van mijn activiteiten telde mee in de reguliere sector: o.a. Lomi lichaamswerk, Tai Chi, Shiatsu massage, meditatie. Het werk dat wel telde bood geen aansluiting (o.a. hoofd afd. Gezondheidsvoorlichting Provinciale Drentse Kruisvereniging, Bedrijfstraining Stresspreventie Acad. Ziekenhuis Groningen).
Zomer 1994: De eerste inspiratie
En toen was daar op een luie zondagmiddag de TV serie van Bill Moyers: ‘Healing and the Mind’, die u onderaan dit bericht kunt bekijken…
Ik viel er midden in: een prettig aandoende mijnheer geeft yoga in een regulier ziekenhuis en werkt met meditatie. De deelnemers: patiënten die uitbehandeld zijn en verder niet meer begeleid worden. Zoals hij het zelf verwoordde: “people who have fallen through the cracks of the health care system”. O, ironie: hijzelf zat met zijn groepen in de kelder van het ziekenhuis*… 😉
Ik zat op het puntje van mijn stoel: hier deed iemand iets, wat ik wilde doen. En het was hem gelukt om boeddhistische ideeën over lijden om te zetten in een cursus waar geen boeddhistische term meer in voorkomt. Met erkenning van de medische stand en de ziektekostenverzekeraars. Wat was zijn geheim?
Op weg naar het onbekende
Het was zo helder als glas: daar wilde ik met mijn neus bovenop zitten. Een brief op de post (jawel, 1995). Wachten op antwoord. En na 3 weken kwam het verlossende woord: ik was welkom in het 3 maanden durende Internship Programm bij de University of Massachusetts Medical Centre.
Per telefoon bij een volstrekt onbekende dame huisvesting geregeld. En zo stapte ik binnen twee maanden een klas met 30 mensen binnen: met soms wel heel heftige klachten: brandweermannen met PTSS, patiënten die er na een operatie nog veel slechter aan toe waren dan voorheen, verpleegkundigen die de stress van hun werk niet meer aan konden. Pijn, chronische ziekte en stress.
Zoals Jon (Kabat-Zinn, want dat was die aardige man uit de tv-uitzending van Moyers) dat verwoordde in de titel van zijn eerste boek over Mindfulness:
Full catastrophy living: using the wisdom of the body and the mind to face stress, pain and illness
En een studie-omgeving waar iedereen zich bezighield met mind-body healing. De twee-eenheid Geest en Lichaam als basisgegeven. Geen scheve blikken als je zegt dat ons denken ons helend vermogen beïnvloedt.
De meest inspirerende maanden in mijn werkend leven. Alles kwam samen.
Maar ja, in Nederland was nog niets veranderd…
De grote vraag
Hoe nu verder? Er bestaat geen Nederlands werkboek; Jon Kabat-Zinn’s boek is alleen in het Engels verkrijgbaar, geen huisarts kent deze Amerikaanse methode. Sowieso hangt er voor sommigen het luchtje “verdacht” omheen: gewoon weer iets nieuws dat uit Amerika komt, dus dat waait vanzelf over.
Wat kan ik doen, moet ik doen, om deze Amerikaanse training toegankelijk te maken voor de Groningse patiënten en geaccepteerd te krijgen bij de Groningse huisartsen?
Volgende aflevering
Het opbouwen van een geloofwaardig netwerk: samenwerking met de Rijks Universiteit Groningen en heel veel vertalen. Deze is in de maak. Wel al beschikbaar een mooi intermezzo.
En zoals beloofd hier de documentaire die mij triggerde:
* “For people who have fallen through the cracks of the health care system” is een veelgelezen citaat van Jon, afkomstig uit zijn boek Full Catastrophy Living. Omdat Jon met zijn medisch vaak uitbehandelde cursisten letterlijk in de kelder van het ziekenhuis de training deed, zei hij vaak “For people who have fallen through the cracks in the hospital”. 😉
Dit was deel 1 van een serie door Lies Bijl over de introductie van mindfulness in Nederland.
Lees hier deel 1a, deel 2, deel 3 en deel 4.
