Een zachtmoedige aanpak van depressie
Deze artikelpost is geschreven door dr. Servan-Schreiber en verscheen in Ode 117
Isabelle weet wat het betekent om depressief te zijn, dus vindt ze het advies van haar psychiater nogal wonderlijk. Hij vraagt of ze goed wil kijken naar hoe ze gevoelens van machteloosheid ervaart, en niet naar het waarom ervan. Isabelle gaat in gedachten terug naar haar laatste depressieve periode, toen ze een hele zondag thuis had gezeten, niet in staat om van de bank af te komen. Ze werd voortdurend overspoeld door gevoelens van angst en zelfkritiek:
‘Ik voel me nu zo ellendig omdat ik zoveel verkeerde keuzes in mijn leven heb gemaakt. Ik had nooit in de verkoop moeten stappen. daar ben ik helemaal niet geschikt voor. En daar heb ik die vent leren kennen die me heeft laten zitten. En nu is het te laat om nog kinderen te krijgen. En op mijn leeftijd is de kans op een kind met een afwijking sowieso vier keer zo groot.’
Inktzwarte denkbeelden tuimelen door haar hoofd, en ze lijken allemaal zo reëel en overweldigend dat elke activiteit zinloos wordt.
Maar nu heeft Isabelle die laatste depressieve aanval achter zich gelaten. Ze wil dit het liefst nooit mee meemaken en heeft zich gewend tot een therapeut bij de faculteit Psychologie van de universiteit van Leuven. Deze stelt een nieuwe aanpak voor: probeer sombere gedachten, maar ook tijdelijke afleiding te vermijden. Gevoelens worden hierdoor niet doorleefd of voorkomen. Wanneer de fysieke verschijnselen en schrijnende denkbeelden zich weer aandienen, is het beter om de werking van lichaam en geest te verkennen, zegt hij.
De instructies zijn eenvoudig: ‘Ga met rechte rug op een stoel zitten en laat uw handen op uw dijen rusten. Richt de aandacht op de gebeurtenissen in uw lichaam en probeer een beeld of woord te verzinnen die deze gebeurtenissen het best kunnen weergeven. Als er onwelkome gedachten uw geest binnendringen, neem ze dan waar en laat ze wegvloeien. Let nu op het volgende denkbeeld of symbool dat zich aandient, maar hecht er geen oordeel van “goed” of “slecht” aan. Neem er alleen notie van. Het gaat erom een bewustzijn aan te leren van wat er hier en nu met u gebeurt. Maakt u zich niet druk over waarom u voelt wat u voelt of waarom u denkt wat u denkt, concentreer u volledig op de vraag: hoe?’
Isabelle merkt dat haar depressie langzaam verdwijnt wanneer ze haar aandacht richt op de fysieke symptomen ervan, of wanneer ze een angstige gedachte waarneemt zonder dat deze greep op haar krijgt. Ze begrijpt nu dat zij niet haar depressie is en dat die maar één aspect van haar weergeeft.
‘Hoe’ in plaats van ‘waarom’ is heel eenvoudig en toch zo belangrijk. Als u hierover twijfelt, overdenk dan het verschil tussen een dokter die vraagt waarom u vijf kilo zwaarder bent geworden en een die vraagt naar uw gevoel over uw eigen lichaam. Dit is het verschil tussen een beoordeling en iemand die luistert.
Het woordje ‘hoe’ opent als gebaar de deur naar een dieper inzicht. John Teasdale, voormalig universitair docent in Cambridge en belangrijk auteur van enkele boeken over mindfulness, want daar hebben we het hier over, heeft aangetoond dat patiënten die lijden onder depressieve stemmingen een dergelijk vertrouwen in en begrip van zichzelf kunnen aanleren.
Toen Teasdale ging werken met mensen die leden aan depressie, paste hij deze meditatieve methode, die berust op boeddhistische praktijken, toe. Hij liet zien dat het mogelijk is om een terugkeer van de ziekte met meer dan vijftig procent te verminderen – een resultaat dat vergelijkbaar is met dat van antidepressiva.
We kunnen allemaal zo’n diep inzicht proberen te verwerven, in onszelf en anderen. We hoeven alleen het verontrustende ‘waarom’ links te laten liggen en ons vertrouwen te schenken aan de zachtmoedige vraag ‘hoe’.
Foto: frank mckenna on Unsplash
