Relax maar
En dat niets doen moest ik weer ontdekken. Na een jaar van veranderingen en perioden van hectiek en veel te regelen, plofte ik een aantal maanden geleden verwachtingsvol op de bank: het was klaar, rond, alles geregeld. Voor het eerst een weekend rust en niets hoeven. Het relaxen kon beginnen.
Om vervolgens te ondervinden dat dat dus niet zo werkt. Wat een tegenvaller was dat. Het leek wel alsof ik niet meer wist hoe het was om niets te doen. Elke keer als ik ging zitten sprong mijn hoofd in de regelstand. Hoewel er niet veel meer was wat geregeld hoefde te worden, kun je natuurlijk altijd honderd dingen bedenken 😉 De weken die erop volgden dacht ik steeds: ‘Hoe ga ik weer terug? Terug naar wat ik eerder wel kon? Lekker even muziek luisteren, lezen, mijmeren, niets doen?’ Toen ik besefte hoe druk ik was met het anders te willen hebben dan het was, was dat stap één.
Niet reageren
Vervolgens onderzocht ik wat relaxen of niets doen eigenlijk inhoudt voor mij…Welke verwachting heb ik daarbij? En is ‘niets doen’, eigenlijk ook niet gewoon iets doen? ‘Niets doen’ verving ik door ‘niet reageren’. Op de bank ploffen en gewoon eens zitten. Niet reageren op alles wat zich in mijn hoofd aandiende, niet reageren op gevoelens, fijn of niet fijn. Gewoon opmerken.
Door dit een aantal weken te doen merkte ik dat daar de rust kwam die ik gezocht had. En natuurlijk wekte dit mijn nieuwsgierigheid. Waarom is dat nu zo moeilijk? Wat wakkert een periode van stress aan in mijn hoofd en lijf, wat ervoor zorgt dat ik bijna niet meer ‘uit’ kan? Die constante staat van actief zijn, aan staan, alert zijn.
Emotieregulatiesystemen
In de compassietraining worden de emotieregulatiesystemen behandeld die verankerd liggen in de oudere delen van ons brein en belangrijk zijn voor overleving:
- Het gevaarsysteem (gericht op zelfbescherming, vechten, vluchten of bevriezen, activerend)
- Het jaagsysteem (gericht op beloning, willen, streven, presteren, consumeren, activerend) en
- Het zorg-/kalmeringssysteem (gericht op sociale verbinding, zorgzaamheid en vriendelijkheid, kalmerend).
Dieren wisselen heel consistent van emotieregulatiesysteem; jagen wanneer ze honger hebben, vluchten wanneer er gevaar dreigt en luieren (samen) in de zon als jagen of vluchten niet aan de orde is.
Stroom van informatie
Je kunt je voorstellen dat in deze tijd vooral ons gevaar- en jaagsysteem actief zijn. Niet dat er vaak reëel (levens)gevaar is en we hoeven ook niet meer te jagen op ons eten, het tegenovergestelde is het geval. Maar dat weet ons (oude) brein niet. Onze nieuwe breinfuncties (die ons onderscheiden van dieren) stellen ons in staat overal gevaren of tekorten te zien. Alle informatie die we zien en horen, de stroom die de hele dag doorgaat, is voorzien van subtiele triggers die ons gevaar- en jaagsysteem activeren. Onze maatschappij is gericht op consumptie, prestatie en competitie, waarbij social media (en journaal en reclame) een grote rol spelen. Er is amper een filter voor de stroom aan informatie die ons elke dag tegemoet komt, dat filter zul je zelf aan moeten brengen (niet constant op je telefoon kijken bijvoorbeeld).
Er is weinig tijd over voor ons zorg- en kalmeringssysteem, met als resultaat: veel mensen met stress- en burn out klachten en psychische klachten zoals angsten en depressies.
Na een periode van veel stress, of misschien überhaupt, je kunt je voorstellen dat er altijd gevaar te bedenken is (er niet bij horen, te kort komen, niet goed genoeg presteren) en dat er altijd iets na te jagen is (meer geld, minder gewicht, meer geluk, meer vrienden). En als deze twee delen in het brein blijvend geactiveerd zijn en er niet voldoende aandacht en ruimte is voor het zorg- en kalmeringsysteem, dan gaat het mis.
Oefenen met mindfulness heeft mij gebracht dat ik altijd nieuwsgierig ben naar wat er gebeurt in mijn hoofd en lijf om er vervolgens bewust voor te kunnen kiezen weer te gaan oefenen: oefenen met niets doen en vooral, niet reageren: zitten, opmerken, afdwalen, tijd doorbrengen met fijne mensen, wandelen, genieten van de zon, de natuur in. Ervoor kiezen mijn gedachten de vrije loop te laten gaan. Opmerken hoe mijn hoofd af en toe weer de regelstand in wil schieten en dat alleen maar op te merken, het niet anders te willen en mijn aandacht te verplaatsen.
Campingleven
Dit artikelje schrijf ik vanaf de camping. Een betere plek om je zorg- en kalmeringssysteem te activeren is er niet (tenzij je niet van kamperen houdt, dan is het af te raden ;))
Mocht je ook op de camping staan, of op vakantie zijn. Merk eens op en observeer eens; hoe ben je zelf, hoe voel je je? Hoe zijn de mensen om je heen? Wat valt je op? Wat zie je gebeuren?
Er is weinig, je kunt weinig, je doet weinig; zitten en niets doen. En toch trekt heel Nederland massaal naar de camping om die 3 weken te ervaren hoe het ook kan zijn; hoe het is om niet te hoeven (na)jagen, om even niet bang te zijn om iets te missen, (samen) luieren in de zon als er even niet voor eten gezorgd hoeft te worden, sociale verbinding in real life, rust, om daar vervolgens (hopelijk) weer een jaar op te teren.
Mijn uitdaging is om ook ná deze fijne campingtijd te zorgen dat ik mijn zorg- en kalmeringssysteem blijf activeren, zodat niets doen en niet reageren meer onderdeel worden van mijn alledaagse leven, in plaats van een middel om in te zetten wanneer het eigenlijk al te laat is.
De informatie over de emotieregulatiesystemen komt uit de compassietraining, ontwikkeld door Frits Koster en Erik van den Brink en te volgen bij Relax More!
