Wat is de link tussen de sabeltandtijger en meditatie of mindfulness?
De hersenen hebben zich gedurende duizenden jaren ontwikkeld. Een belangrijke periode hierbij was de prehistorie: de tijd dat sabeltandtijgers rondliepen en de mens nog geregeld een échte struggle for life moest volbrengen. Een tijd vol van gevaren. Het was dus handig om hersenen te hebben die getraind waren in het herkennen van gevaar.
Evolutionair gezien hadden de mensen met de capaciteit om gevaar te herkennen een grotere kans tot overleven, waardoor deze eigenschap zich steeds verder heeft kunnen ontwikkelen. Handig! Vandaar dat wij er met z’n allen heel goed in zijn om gevaar te herkennen.
Iets té goed misschien…
Helaas is dit vermogen tegenwoordig steeds vaker onhandig. De moderne variant van de sabeltandtijger is de e-mail van je baas geworden, of de volle agenda en de sociale media. De struggle for life, de prehistorische stress, die een bijzonder fysieke aangelegenheid was (vechten of vluchten), is tegenwoordig vooral mentaal of geestelijk. We hebben stress van relaties, werk, geld, tijdsdruk en zelfopgelegde doelen.
De stressreactie is echter nog hetzelfde. Adrenaline en cortisol golven door ons lijf als we te laat (dreigen te) komen voor een afspraak of het eerdergenoemde mailtje van de baas binnenkomt. En dit zal ook voorlopig nog wel het geval blijven. De stressreactie is namelijk een fysiologische reactie, een reactie die diep in ons lichaam verankerd zit, en buiten onze controle om gaat. Maar goed ook natuurlijk, want als je na moet gaan denken of je moet vechten of vluchten als je een sabeltandtijger ziet (ik adviseer het laatste), ben je al te laat…
Nu het aantal sabeltandtijgers is gereduceerd tot nul, is onze stressreactie niet zinloos. Natuurlijk: de reactie is grotendeels overbodig bij e-mails of de aanblik van een te volle agenda, maar nog steeds heel belangrijk bij écht fysiek gevaar, zoals bijv. lastig gevallen worden op straat of weg moeten springen voor een veel te hard fietsende e-biker.
Gezond omgaan met de stressreactie
Het heeft geen zin om je op te winden over het feit dat je een stressreactie hebt, of om te proberen eraf te komen.
Waar je wat mee kunt is hoe je deze reactie waarneemt. Je kunt jezelf oefenen (ja: met mindfulness!) om de stressreactie waar te nemen en een bewuste keus te maken. Om erin mee te gaan, je mee te laten slepen (de controle uit handen te geven dus); óf om de zaken in perspectief te zien, te zien wat er werkelijk gaande is, hetgeen soms anders blijkt te zijn dan je denkt dat er gaande is.
Daar zullen we ons dus voorlopig mee moeten ‘behelpen’. Misschien dat over enkele duizenden jaren Moeder Natuur ons beter heeft toegerust in het omgaan met stress door een beter scheidingsfilter in ons brein om het verschil te zien tussen echt fysiek gevaar en psychologisch gevaar.
En als we allemaal “aan de mindfulness” gaan hoeft dat geen duizend jaar te duren, maar ben je in acht weken al een heel eind verder…
Foto: WikiPedia
