Inleiding
Als ik* spreek met collega Qigong en Tai Chi leraren, dan merk ik dat ze het met me eens zijn dat het niveau van lichaamsbewustzijn bij leerlingen, alsmede het vermogen om zelfs eenvoudige lichaamsoefeningen te doen steeds sneller lijkt af te nemen.
Het lijkt wel fysieke dyslexie…
Tijdens een recente les merkte een leerling op dat hij niet begreep hoe je een stap kunt nemen zónder je gewicht te verplaatsen. Ik gebruikte de analogie van de bevroren rivier, waar je voet eerst de ondergrond aanraakt en aftast, alvorens te beslissen dat het veilig is om met je gewicht op die voet te gaan staan. De respons was “ja, dat is mogelijk als je alleen je teen neerzet, maar het is onmogelijk om een stap te doen zonder je gewicht te verplaatsen”.
Zo hebben leerlingen ook steeds vaker moeite om rechts van links te onderscheiden, of het nu om de armen of de benen gaat, of om het maken van een draai. Ook het beeld dat mensen van zichzelf hebben – dus wat iemand denkt dat hij of zij doet – komt zelden overeen met de realiteit. Dit komt niet alleen door een gebrek aan diepte dat tijdens een online les het geval is, het gebeurt ook tijdens persoonlijke- of live-lessen. De mate waarin dit alles gebeurt overschrijd de 10 tot 15% “fysieke dyslexie” die we zouden verwachten in de lessen die 20 jaar geleden gegeven werden.
Nature Deficit Disorder
Naar mijn mening komt deze klaarblijkelijke devolutie (= achteruitgang [het tegendeel van evolutie]) van bewustzijn en hersenfuncties door een gebrek aan multisensore stimulatie (= stimulatie van meerdere zintuigen tegelijk) vanuit de natuur. We kunnen spreken van een “nature deficit disorder” (= stoornis door een tekort aan natuur, analoog aan ADD: attention [aandacht] deficit disorder).
Een tweede oorzaak zit hem naar mijn mening in de verminderde waarde die we toekennen aan experiënteel (= ervaringsgericht) leren, met name het leren van fysieke vaardigheden door imitatie. Als een gevolg hiervan degenereren de spiegelneuronen en produceert het brein minder BDNF. Deze twee technische termen zijn helpend om een aantal voordelen van Qigong te kunnen begrijpen. Ik leg ze hieronder uit.
Spiegelneuronen
Spiegelneuronen helpen ons om andere mensen letterlijk te spiegelen. Daar leren we van én het helpt ons om invoelend te kunnen zijn naar anderen. Wanneer je Qigong of Tai Chi les hebt en je je leraar nadoet, maak je veelvuldig gebruik van deze gespecialiseerde neuronen. We trainen dus onze spiegelneuronen als we iets leren door het gewoon te doen en iemand te imiteren.
Brain Derived Neurotropic factor
Brain Derived Neurotropic Factor (BDNF) is een eiwit dat nodig is voor hersenplasticiteit (= het aanpassingsvermogen van het brein) en het geheugen en er is een verband met het voorkomen of vertragen van dementie. Het niveau van BDNF stijgt bij activiteiten waarbij zintuigelijke prikkeling gecombineerd wordt met lichaamsbewustzijn, ruimtelijk bewustzijn en executieve breinfuncties (= de functies die je gedrag en handelen aansturen). De Chinezen noemen dit Yi, intentie en focus, net zoals de focus die nodig is om een complexe choreografie te herinneren en uit te voeren.
Hmmm, dat klinkt als een beschrijving van Tai Chi en Qigong, nietwaar?
*Aldus Ken Cohen, maar ik (Ronald de Caluwé) kan het volledig met hem eens zijn, dus dat ‘ik’ slaat in dit geval op twee ‘ikken’…
©2022 Kenneth S. Cohen, met toestemming vertaald door Ronald de Caluwé
Dit artikel is ook verschenen in YinYang Magazine. Klik hieronder voor een PDF daarvan.
Foto: Ronald de Caluwé
