De adem is geen stoffelijk ‘ding’ dat vrij geprepareerd kan worden of zichtbaar gemaakt kan worden op een foto of scan. Het is de lucht die we in- en uitademen. Ademen is een levensproces.
Technisch
Technisch gezien is ademen het proces van het uitzetten en weer inkrimpen van de romp, meestal het eerst gevoeld in de borst en de buik, waardoor lucht in- en uitstroomt. Nóg technischer geformuleerd: De ademhaling is een gecoördineerde activiteit van het diafragma en de bekkenboden met excentrische controle van de spieren die geassocieerd zijn met de thorax en het abdomen. Het diafragma speelt ook een cruciale rol bij de spinale stabiliteit tijdens bewegingen, waardoor er een sterke connectie bestaat tussen ademhaling, spinale stabiliteit en beweging. (bron)
In de longen vindt hierbij uitwisseling plaats van (vooral) zuurstof en kooldioxide. De gehaltes van deze stoffen in ons bloed worden nauwkeurig bewaakt door receptoren [= meetinstrumentjes] in de wand van een aantal grote bloedvaten. Zij geven vervolgens deze informatie door aan het ademcentrum in onze hersenstam, die de diepte en het tempo van de adem regelt.
Autonoom of … ?
Gelukkig hoeven we de ademhaling niet zelf te regelen, anders zouden we een probleem krijgen wanneer we gingen slapen. De adem wordt geregeld door het autonome zenuwstelsel. In tegenstelling tot andere autonome functies (zoals bijv. spijsvertering, hartslag, zweten) is de adem óók toegankelijk voor onze bewuste controle en zo door ons te sturen.
Hieronder een enigszins vrij vertaald fragment uit “Our Polyvagal World”, door Stephen Porges en Seth Porges.
“Omdat ademen het enige autonome proces is dat we ook met ons bewustzijn en wilskracht kunnen beïnvloeden, geeft het vertragen ervan een krachtig signaal naar de rest van het autonome zenuwstelsel: “Als ik de tijd heb om rustig te ademen, zal ik waarschijnlijk niet op dit moment rennen voor mijn leven. Misschien ben ik veilig en kan het stresssysteem een beetje lager gezet worden, autonoom gesproken.”
Om dit bereiken, zullen diepe en rustige uitademingen sensoren in ons ademhalingssysteem activeren, die dienen als vagale triggers, om zo onze autonome staat te downreguleren. Deze boodschap van veiligheid zal door onze vagus op en neer reizen tot andere delen van het lichaam bereikt. De adem wordt zo een krachtig instrument om het lichaam te kalmeren.
In het bijzonder zijn lange uitademingen een belangrijke factor in dit proces. Het tegengestelde ademhalingstype, met een korte uitademing en langere inademing, alsof je hyperventileert, heeft dan ook een tegengesteld effect, waardoor het autonome zenuwstelsel opgestuwd wordt in een staat van gevaar.
Doe jezelf dus een plezier, de volgende keer dat angstig wordt of je geactiveerd voelt, en neem een diepe ademhaling, hou het een momentje vast en adem dan heel langzaam uit… Je activeert je nervus vagus en vertelt je lichaam op een effectieve manier dat, door het feit dat je blijkbaar de tijd hebt om in deze adem te vertragen, je feitelijk veilig bent en niet voor je leven rent.
Je lichaam zal de boodschap begrijpen.”
In de meditatie
De adem symboliseert in veel culturen en spirituele tradities een brug tussen lichaam, geest en gemoedstoestand. Het Latijnse woord ‘spiritus’ (waar spiritualiteit van afgeleid is) betekent ‘geest’ en ‘adem’. Datzelfde geldt voor het Hebreeuwse ‘ruach’.
De emotionele, mentale en fysieke toestand weerspiegelen zich in het adempatroon.
In de meditatie besteden we vaak aandacht aan de adem door het ademproces te observeren en eventueel met zachte intentie de adem te beïnvloeden in de richting van iets meer zachtheid en ontspannenheid.
Voor veel mensen die beginnen met mediteren is het uitdagend om de adem te observeren met vriendelijke aandacht zónder dat proces te beïnvloeden of controleren. Dit is illustratief voor de vervreemding die er is van ons eigen lichaam, voor het gebrek aan vertrouwen in de intelligentie van ons lichaam en voor de overschatting van het belang van onze wilskracht.
Een mooi startpunt voor een mindfulnesstraining…
Uniek?
Ademen is een eigenschap van alle levende wezens. Zelfs bacteriën die geen zuurstof gebruiken, halen adem, maar dan om bijv. nitraat of sulfaat op te nemen in plaats van zuurstof. Planten en bomen ademen (meestal) kooldioxide in en zuurstof uit.
Maar ademen doen ze allemaal.
Grote foto: Mila Young on Unsplash
Gerelateerde berichten
Adem kan verwijzen naar:
- Adem (lucht), lucht die door levende wezens wordt gebruikt
- Adem (voornaam), populaire Turkse voornaam
- Adem (film), een Belgische film uit 2010 die handelt over patiënten die lijden aan mucoviscidose
- Adem (album), het elfde album van Acda en De Munnik
- Adem (band), een band
- Acute gedissemineerde encefalomyelitis (ADEM), een immuungemedieerde ziekte van de hersenen
 |
Bekijk alle artikelen waarvan de titel begint met Adem of met Adem in de titel. |
 |
Dit is een doorverwijspagina, bedoeld om de verschillen in betekenis of gebruik van Adem inzichtelijk te maken.
Op deze pagina staat een uitleg van de verschillende betekenissen van Adem en verwijzingen daarnaartoe. Bent u hier via een pagina in Wikipedia terechtgekomen? Pas dan de verwijzing naar deze doorverwijspagina aan, zodat toekomstige bezoekers direct op de juiste pagina terechtkomen. |
