Het begrip allostase is samengesteld uit het Griekse ‘allo’ (variabel) en ‘stase’ (stilstand). Tezamen kom je dan op ‘stabiliteit door veranderlijk te zijn’. Hetgeen stabiel gehouden wordt, zijn de verschillende biochemische processen in ons lichaam.
Allostase is eigenlijk een doorontwikkeling van het meer bekende ‘homeostase’. Het Griekse ‘homeo’ betekent gelijk, dus homeostase betekent dan ‘hetzelfde blijven’ of ‘evenwicht handhaven’.
Homeostase en allostase zijn beide systemen die verantwoordelijk zijn voor het behouden van de interne stabiliteit van een organisme. Homeostase kun je beschouwen als meer reactief: er verandert iets in het lichaam en een lichaamssysteem doet een aanpassing om het evenwicht te behouden.
Allostase is uitdrukkelijk bedoeld als breder dan alleen reactief*. Ook als een verandering verwacht wordt, treft ons lichaam maatregelen; om te anticiperen dus. Daarnaast behelst allostase ook betrokkenheid van het brein.
Het brein treedt namelijk vaak op als een ‘voorspeller’ van de toekomst. Zo is ons lichaam vaak al voorbereid op een stressvolle situatie door een verhoogd bloedsuikergehalte en een hogere bloeddruk. Uiterst functioneel bij reële fysieke dreiging, minder handig bij een volle agenda of een aanstaand kerstdiner met je schoonfamilie.
(Lees hier een interessant [Engels] artikel over deze inzichten.)
Wat m.i. een mooie toevoeging is, is het begrip allostatische lading. Hiermee wordt de hoeveelheid energie bedoeld die nodig is om een systeem in evenwicht te houden tijdens- of weer in evenwicht te krijgen na een stressvolle gebeurtenis. Het spreekt bijna voor zichzelf dat er dus ook sprake kan zijn van een allostatische overbelasting. Dan hebben we het over chronische- en zelfs toxische stress.
* Sommige deskundigen vinden dat hetgeen allostase beschrijft, al in het begrip homeostase besloten was, dus dat er geen nieuws onder de zon is.
Foto: Loic Leray on Unsplash
