Na de burn-out
Na een burn-out of overspannenheid houden veel mensen restklachten. Ik hoor het regelmatig tijdens de trainingen en de intakegesprekken die ik met de aanstaande deelnemers heb. Mensen komen vaak niet terug op hun oude niveau van functioneren.
Nu is het natuurlijk nog maar de vraag of dat oude niveau niet juist het probleem was; dat het eigenlijk te hoog / te snel / te veeleisend was. Je brandt tenslotte niet voor niets af, je burnt niet voor niets out…
Evengoed is het natuurlijk niet prettig als je merkt dat je misschien genezen of beter bent verklaard van de burn-out, en dat je nog steeds snel moe bent, prikkelbaar, gevoelig voor geluiden of drukke beelden en je geheugen en denkvermogen niet meer zijn wat je gewend was.
Overigens is het hebben van restklachten niet beperkt tot alleen burn-out. Ook mensen die een depressie hebben gehad melden restklachten en een verhoogde ‘vatbaarheid‘ voor nieuwe depressies.
Murw door de burn-out
Het is geen lolletje om na je burn-out genezen te zijn verklaard en je niet genezen te voelen. Veel van de deelnemers aan de mindfulnesstrainingen hebben restklachten na burn-out. Geven soms zelfs letterlijk aan dat ze niet meer zien hoe het verder moet, waar hun keuzes liggen.
Murw geslagen door hun burn-out. Soms wanhopig. Soms al die praattherapieën helemaal zat en nu wel eens gewoon iets willen doen.
Lange termijn
Burn-out-onderzoeker Oosterholt keek naar langetermijneffecten. Hij onderzocht burn-out-patiënten niet alleen vlak na de diagnose maar ook anderhalf jaar later. Op dat tweede tijdstip gaven ex-burn-out-patiënten ook hier nog steeds aan cognitieve problemen te hebben. Hun resultaten op de cognitieve tests (onder andere werkgeheugen en reactiesnelheid) waren nog steeds iets slechter dan die van gezonde personen, al kostte het maken van de tests hen niet langer meer moeite. Ook was hun cortisolniveau na deze periode genormaliseerd.
‘Dit zijn natuurlijk resultaten op basis van cognitieve tests’, zegt Oosterholt. ‘Al geven ex-burn-out-patiënten ook zelf te kennen nog steeds last te hebben van cognitieve problemen, ik kan niet zeggen wat de slechtere cognitieve testprestatie in de alledaagse praktijk betekent. Wel geeft dit onderzoek aan dat de cognitieve beperkingen van burn-out langdurig zijn.’
Waarschuwing
Burn-out is een toenemend probleem in onze samenleving. In 2000 rapporteerde 9 procent van de werkenden burn-out-klachten, in 2014 was dat opgelopen tot ruim veertien procent’ (cijfers CBS). Promovendus Oosterholt van de Radboud Universiteit onderstreept het belang van preventie en waarschuwt voor het wegstoppen van burn-out-klachten. ‘Het is belangrijk om goed naar de eerste signalen van een burn-out – onder andere langdurige vermoeidheid en prikkelbaarheid – te luisteren en er vooral naar te handelen. Zoals we zien kan een ernstige burn-out littekens nalaten’.
Mindfulness geeft grip
Deelnemers zijn eigenlijk altijd reuze blij dat ze aan mindfulness zijn begonnen. Mindfulness geeft je de grip die je zoekt. Je vindt het vaak in een andere hoek dan waar je zoekt. Niet in streven, harder je best doen of juist vluchten en je verstoppen, maar in het op een milde manier toenadering zoeken tot je ongemak.
Te leren er niet tegen te zijn, maar ermee.
Belangrijker nog: te leren dat je altijd een keuze hebt. Altijd. Zelfs als je geen keuze hebt, als je bijvoorbeeld geen andere optie hebt dan te leren leven met een slechter geheugen of verminderde belastbaarheid, dan heb je nóg de keuze hoe je daarmee omgaat.
Relax More verzorgt al meer dan 10 jaar
trainingen in mindfulness
Het overkomt de besten
Burn-out is een ongelofelijk vervelend probleem. We hebben er nog steeds niet voldoende oog en oor voor. We denken (nog steeds) dat het ons niet kan en zal overkomen. Jaja…
Net alsof al die mensen mét een burn-out daarvoor hebben gekozen.
Nee, beste mensen. Als zoveel mensen een burn-out krijgen die ze niet aan zagen komen, dan kun je daaruit volgens mij niet anders dan de conclusie trekken dat het blijkbaar heel sluipend gaat.
Dat stemt mij tot nederigheid, daarom zal ik niet snel zeggen dat het mij niet zal overkomen, zo’n burn-out…
Wat ik wél weet, uit studie, eigen ervaring, en na meer dan 70 mindfulnessgroepen, is dat mindfulness in vrijwel alle gevallen een positieve tot zeer positieve uitwerking heeft. Zowel aan de preventieve kant als aan de herstel-kant. Dus wacht niet het rustig is in je leven, maar smeed het ijzer als het heet is.
Ik schreef een vervolg-artikel over aspecten rond het hervatten van werk en de invloed van de (niet-)veranderde werkomgeving.
Als ervaringsdeskundige kan ik de bevindingen van het onderzoek voor 100 % beamen. Gelukkig kan ik ook van harte instemmen met Ronalds conclusie: Mindfulness heeft een geweldig positieve invloed gehad op mijn herstel en op de manier waarop ik nu in het leven sta.
Tja, hoe mindfull je ook leeft, het blijft zeer vervelend dat overdreven vermoeidheid na een op zich leuke bezigheid of half dagje uit het fijne er weer vanaf haalt.
En daar helpt niks aan, dat is gewoon stevig balen. En dat mág, zoals boos of verdrietig hierover zijn mág en zelfmedelijden mág. Want als je dat jezelf toestaat komt er weer ruimte en energie voor iets leuks. Daarna wel weer ongeveer 2 dagen “out”, dat dan weer wel.
Ik functioneer nog op 35% van wat ik vroeger kon, mentaal en fysiek.
En dat is en blijft zuur, heel zuur.
Met of zonder mindfulness.
Dag Irma,
Ja, zuur blijft zuur, ook na een mindfulnesstraining.
Waar wat lucht zit is het feit dat je na een mindfulnesstraining hopelijk wat minder meegesleept wordt in een golf van negativiteit nadat je dat katerige gevoel hebt ervaren.
Dat je het automatisme van verzet en niet-willen-voelen, wat er praktisch gezien toe leidt dat je juist olie op het vuur gooit, doorziet en minder/niet voedt, waardoor negativiteit minder bepalend wordt en sneller uitdooft.
Dank voor je respons!
Hoi allemaal,
Ik ben 24 en 7 maand burnout. Hoe zorg ik praktisch dat ik minder moe ben? Mijn conditie is niet erg goed. Slaap lange nachten. Maar de vermoeidheid blijft zo erg. ‘s Ochtends al.
Dag Judith,
Dank voor je vraag. Zeven maanden burn-out, dat is niet niks… Er zijn een aantal aspecten waar je wat mij betreft aandacht (!) aan zou moeten geven en waar (bedrijfs-)artsen of andere hulpverleners vaak niet aan denken. Opgesomd zijn het deze:
– goede voeding
– bewegen (maar dan vooral rustig!)
– zorgen voor je mentale rust
– een open een eerlijke kijk naar hoe je met de burn-out omgaat (heel vaak is er sprake van blinde vlekken/automatismen/patronen, waardoor je makkelijk in cirkels rond blijft gaan)
Met name voor de die laatste twee (misschien zelfs de laatste drie) kan mindfulness een waardevolle bijdrage leveren. Contact me gerust eens als je daarover verder wilt sparren; zie https://relaxmore.nl/contact/
Beterschap toegewenst, hartelijke groet,
Ronald de Caluwé
Is allemaal goed en wel het over “willen” en “niet willen” of je laten meeslepen in een golf van negativiteit. Het gaat em er tijdens of na een burnout niet precies over willen of laten meeslepen. Het is je lichaam en geest die je gewoon in de steek laat. Ik ben “herstellende” 3,5 maand thuis geweest, nu werk ik deeltijds en ervaar dat ik zelfs tijdens mijn verlof nu… op dit moment steenmoe ben. Terwijl ik verdorie niets uitsteek. Daarom dat ik hier beland ben. Het is frustrerend dat je ogen dichtvallen midden in de dag als de zon (een beetje toch) schijnt. Ik was iemand waarvan men zei dat ik een nest mieren in mijn broek had. Nu lijken het slaap- of luiheidsluizen te zijn. Ik wil wel in mijn hoofd, ik denk positief, wil lachen en vooruit geraken, maar mijn lichaam en vooral hoofd houdt mij fysiek tegen. Ik haat het.
Dag Mark,
Dank voor je respons.
Je schrijft dat je herstellende bent. Dat is mooi, dat je het dieptepunt gehad hebt. Een burnout, en ook het herstel, gaat vaak gepaard met de dingen die je beschrijft: De moeheid, de frustratie, het wel willen maar niet kunnen en het haatgevoel.
Ik doe daar niets aan af en zeg ook niet “kop op jôh, dat gaat wel weer over” of soortgelijke gemeenplaatsen. Ik wens je wél het beste toe en nodig je uit met mildheid te onderzoeken wat nu echt hetgeen is dat je voelt, en wat is hetgeen dat je daarmee doet.
En dat verschil is erg moeilijk te ontdekken als je niet gewend bent aan deze manier van kijken.
Deze plaats is ook niet de plaats om daar uitgebreid op in te gaan; dit is geen schriftelijke cursus.
Ik weet niet of je in de buurt van Zutphen/Apeldoorn woont; maar een keer bellen of Skypen kan best.
Maar: lees ook dit blog nog eens goed. Burnout is een rotprobleem. Goed voor jezelf leren zorgen is een groot deel van de oplossing. (Niet goed voor jezelf zorgen is een groot deel van het probleem…) Rustig aan doen en de tijd nemen om te herstellen is daar onderdeel van. Dat mag je best haten, maar ik denk dat je er niet omheen kunt.
Ik wens je het allerbeste en wie weet tot een nadere keer.
Hartelijke groet,
Ronald
Mooi stuk! Heel herkenbaar! Dank!
Ik ben zelf met vallen en opstaan ook 3,5 jaar burnout. Diegene die restklachten houden hebben kennelijk nog niet (genoeg) geleerd. Voor diegene waarvan hun bloed nu begint te koken, je kan wel denken dat je er alles aan hebt gedaan om eruit te komen, maar je zal bepaalde zaken moeten afleren of juist bijleren gedurende je leven. Een reden die ik kan verzinnen is dat mensen die eerst een werkgerelateerde burnout ervaren nadien ook nog sluimerende relatieproblemen die aangepakt/opgelost moeten worden, maar je blinde vlek belet je om dit te doen, je wil liever niet alleen zijn of blijft bij elkaar voor de kinderen.. Mijn blinde vlek was excessief (blijven) sporten i.c.m een drukke baan, ondanks dat ik angstaanvallen had toch trouw blijven sporten want dit zou goed zijn voor het herstel en werd aangemoedigd door de hulpverlening………iedere persoon is anders en dus is iedere burnout anders en heel lastig om in je eentje op te lossen, zeker met peuten en artsen die er zelf nooit 1 gehad hebben!
Vandaag 1 jaar geleden kreeg ik de diagnose burn out met zware depressie. Niet ontstaan door werk, maar door in enkele jaren zeer heftige gebeurtenissen te hebben meegemaakt. En ik voelde me de strijder op de berg die het gezin moest beschermen. Kanker, hersenbloeding, sexueel misbruik, lichamelijk geweld enz. Het overkwam ons. Veel signalen gehad dat het niet goed ging. Maar iemand moest overeind blijven. Tot de rust kwam. En toen ging ik out. Zwaar out. Ik kon mezelf niet meer in de goede volgorde aankleden. Stond in de supermarkt en wist niet waarvoor. Eten koken. Hoe doe je dat? Auto rijden? Praten? Ik kon niet op de woorden komen.Hoe start je een auto. Nu precies een jaar later gaat het goed.
Ik ben na 11 uur in de ochtend chronisch moe. Ik heb snel pijn overal in mijn lijf. Praten. Gaat soms nog met horten en stoten. Stress kan ik minder aan. Mijn zelfbeeld is niet wat het was.
Maar ik ben gelukkig. Trots op mezelf dat ik dit jaar overleefd heb.
En ja. Soms moet ik ‘s middags naar bed. Eigenlijk vaker als ik doe. Ik accepteer dat dit het waarschijnlijk is. Mijn littekens. Maar er staat ook veel tegenover. Ik geniet meer van het leven.
Dank voor je indrukwekkende verhaal, Judith!
7 Maanden geleden ging bij mij het lichtje uit. Ik kreeg ineens paniekaanvallen tijdens mijn werk die niet meer over gingen. De hele dag door was mijn lichaam in paniek. Ik kon niet meer werken en er werd een angststoornis en burn-out geconstateerd. De eerste 6 maanden keihard gevochten tegen de paniekaanvallen om daaruit zien te komen.
Ik heb het nu goed onder controle en slik geen kalmeringstabletten meer. Het was een hel waar ik doorheen ging. Ik ben nop steeds bezig met cognitieve therapie wat mij niet meer verder lijkt te helpen. De vermoeidheid is nog steeds heel erg. Ik lig nog steeds rond 8 uur in de avond op bed. Mijn lichaam voelt vaak slapjes. Vaak hoofdpijn en drukte om mij heen kan ik amper verdragen. Dan lijkt het net of ik ergens boven die drukte zweef. De prikkels zijn enorm die binnenkomen. Concentreren is nog steeds lastig voor mij en ik voel mij niet meer mezelf.
Het is moeilijk te accepteren dat ik niet meer de oude ik word.
Dag Michelle,
Dank voor je respons. Een vaker gehoord verhaal, helaas…
Als ik je woorden zo lees, vermoed ik dat mindfulness best eens een positieve bijdrage zou kunnen leveren aan je verdere herstel. Het leert je goed te luisteren naar de signalen die je lichaam geeft, zodat je minder snel over grenzen gaat en je lichaam minder snel overbelast raakt / blijft.
Misschien dat je niet meer de oude wordt, maar ‘die oude’ is wel flink over grenzen gegaan, schat ik zo in. Natuurlijk begrijp ik wel dat je het niet zo letterlijk bedoelt. Maar zelfs al zou je je oude energieniveau niet meer halen, dan wil dat nog niet zeggen dat je geen betekenisvol leven zou kunnen leiden.
Woon je in de buurt van Apeldoorn?
Voel je vrij me eens te contacten!
Een voorspoedig verder herstel toegewenst en een hartelijke groet,
Ronald
Ik zit in een zware burn-out, mijn hele leven teveel gevergd en ben zo chronisch moe, concentratie en geheugen zeer slecht, ook paniek en angstaanvallen. Negatief zelfbeeld, niet in de gaten hebben dat ik niet functioneer, vaak 3 keer iets gevraagd,dat niet weten, smoesjes verzinnen. Kom vermoeider uit bed dan ik erin ga. Prikkels, gesprek met meerdere personen of sociale contacten vermijd ik. Kleine dingen doen stel ik uit, post en telefoontjes vermijd ik. Soms ga ik naar de keuken en weet niet meer wat ik daar moet doen. Vaak hoofdpijn, spierpijnen waarvoor ik regelmatig acupunctuur heb bij R. Koole in Capelle aan den IJssel. Opzien tegen eten, wat vandaag wéér eten. Ook verwaarlozing, tegen zelfs douchen zie ik op. Ook gebruik ik Noni, noni-nederland.nl waarvan ik 2 keer per dag op nuchtere maag 40cc neem. Geeft een stuk energie en minder vaak hoofdpijn. Ook door Noni minder eetlust, ben geleidelijk afgevallen. Blijkt dat ik mijn hele leven teveel van mezelf heb gevergd. Ook wantrouw ik mensen en vertrouw er zeer weinig. Schuldgevoel naar mezelf en de omgeving. De echte vermoeidheid kwam toen ik na veel vechten, mijn vrouw zei: nu stop je met werken, en de verantwoordelijkheden overnam. Ook dat gaf mij weer een schuldgevoel en gefaald te hebben. Merk geen enkele vooruitgang, mogelijk doordat ik hoog sensitief ben. Angst voor de toekomst, zal ik ooit nog meer energie en betere concentratie en geheugen krijgen. Een geleidelijk proces dat ik, als workaholic niet zag aankomen, de signalen genegeerd, doorgaan, altijd maar doorgaan. Cognitieve gedragstherapie geen baat, evenals RET. In mindfullness geloof ik niet.
Dank je wel Ronald voor het plaatsen van dit artikel. Burn-out is nog steeds bij veel mensen onbekend. Waardoor er onbegrip is en zeker als iemand al geruime tijd bezig is met het herstel van de gevolgen. Mijn persoonlijke ervaring is dat ik veel baat heb bij het intensief beoefenen van Taichi en Qiqong waarbij gewerkt wordt met en vanuit de drie belangrijke centra in ons lichaam namelijk fysiek, emotioneel en mentaal. Mindfulness wordt waarschijnlijk door jou ook gecombineerd met deze vechtkunsten gezien je achtergrond. Zelf vind ik het jammer dat alle aandacht naar Mindfulness gaat omdat dit over het algemeen geassocieerd wordt met meditatie. Wat mij betreft mag de werking van het beoefenen van Taichi en Qiqong bij een veel groter publiek bekend worden gemaakt omdat dit naar mijn ervaring en mening een grotere bijdrage levert aan het welzijn van de mens dan de wijze waarop nu door veel mensen Mindfulness wordt aangeboden.
Ik ben de afgelopen vijf jaar van de ene stoornis in de andere beland. Eerst ging ik richting burn-out, toen een depressie, toen een eetstoornis, toen een inzinking, en toen nog een inzinking (of het was één inzinking, die heb ik ook nog steeds). Ik heb net ontdekt dat alles (de stoornissen en gebeurtenissen eromheen) deels veroorzaakt is door eenzaamheid, of eenzaamheid heeft veroorzaakt. Ook heb ik nu een beetje geheugenverlies door het krimpen van de hippocampus. Ik vroeg me af of er ook dingen veroorzaakt zijn door een uitgeputte bijnier. Is dat mogelijk, en zit er een verband tussen?
Met vriendelijke groet
Heb in 2017 een burn-out gekregen. Na 10 jaar docent geweest te zijn op een mbo school, richting: zorg en welzijn. Daarvoor een kleine 30jr in de hulpverlening gewerkt o.a. in de pleegzorg en met dak en thuislozen. Ben nu met pré pensioen. Maar helaas heb ik tot op heden nog steeds last van de naweeën van mijn burn-out..Vooral de (nare) warme opvliegers vanaf mijn onderbuik t/m mijn nek maken mijn erg onzeker. Heb 6 jr. geleden een hele lichte hartinfarct gehad en die opvliegers doen mij elke keer schrikken omdat dit zo lijkt op het gevoel wat ik had toen ik de hartinfarct kreeg. Terwijl mijn HART helemaal oké is. De conclusie is dat de naweeën van mijn burn-out nog steeds aanwezig zijn. Het gevoel hebben dat ik niet de regie heb over mijn lijf vind ik heel naar.
Hallo
Ik ben 53 jaar en 3 jaar geleden tot 2x toe een burn-out gehad.
Laatste 2 weken heb ik het gevoel weer minder grip op dingen te krijgen, na de burn-out ben ik 100% afgekeurd en sindsdien worstel ik met aanpassingen in werk wat ik vh hartstikke leuk vond, ben weer prikkelbaar en voel mij niet lekker in mijn vel, dus na een week of 3a 4 hou ik het niet meer vol om te werken, ik vindt dit heel erg dat het niet meer wil, aan mijn wilskracht ligt het niet. Weet u misschien tips ?
Hoi,
Ik ben 100% afgekeurd na een meervoudige burn-out.
Mijn burn-out was zo heftig dat ik daardoor anderhalf jaar in coma heb gelegen.
Ik woon nu begeleid het gaat stap voor stap goed, alleen zal ik met heel veel vragen blijven zitten in m’n leven.
We hebben daarbij meervoudig trauma dus emdr gaat ook starten, misschien heeft u ook nog tips voor mij ik ben intens maar dan ook intens moe.
Mvg, Reno
Dag Reno,
Dank voor je verhaal. Poeh, heftig!
Je comateuze periode doet me denken aan een docu die ik recent op Netflix zag: Life overtakes me (https://www.netflix.com/nl/title/81034980). Dát kan ons lijf dus doen wanneer het allemaal té heftig is: letterlijk het licht uit doen…
Ik kan op basis van je verhaal geen specifieke tips geven, maar wel enkele algemene: doe het stapje voor stapje, respecteer de grenzen die je lijf aangeeft, ga mediteren (begin gewoon met een korte adem-meditatie) en vooral: houd ook moed.
Mocht je in de buurt van Apeldoorn wonen, dan ben je ook nog welkom voor een vrijblijvende intake. (Ook als je niet de buurt woont hoor…)
Alle goeds toegewenst, hartelijke groet,
Ronald
Net zoals in de meeste Westerse landen, zijn politici die verantwoordelijkheid hebben op gebied van tewerkstelling, in ons land bezig met hoe een burnout kan voorkomen worden. Nog nooit zag men zo goed de noodzaak hiervan in. Daar waar je vijf jaar geleden als een soort “loser” bestempeld werd als je een burnout had, krijg je nu meer en meer de nodige zorgen.
De vraag is natuurlijk hoe je een burnout kan voorkomen. Heel lang hebben bedrijfsleiders zich hier tegen verzet. Zij voelden zich een beetje het zwarte schaap en de oorzaak van een burnout. Ook al vindt een burnout vaak zijn oorsprong in de werkomgeving, toch mag niet alleen in die richting gekeken worden. Werkgevers weten ondertussen ook wel wat een personeelslid met een burnout kost, zodat vanuit die hoek meer en meer interesse komt voor tips om een burnout te vermijden.
Dag!
Dank voor uw bericht. Het is een beetje jammer dat, voor zover nu al actueel is (m.i. nog niet zo veel) vooral geld (“wat kost een zieke/burn-out werknemer”) motiveert tot ander gedrag. Maar ja, beter zo dan helemaal niet. Evengoed symptomatisch natuurlijk.
Zoals op de aangehaalde krantenartikelen op deze pagina (https://relaxmore.nl/chronische-stress/, onder het harmonica’tje) te lezen is, wordt depressie steeds vaker gezien als een ziekte van de hele maatschappij.
Dat mag met burn-out ook best wat mij betreft.
Hartelijke groet,
Ronald de Caluwé