Erik Scherder
Het nieuwe boek van prof. Erik Scherder heeft een erg leuke titel, dat kun je niet ontkennen. Veel mensen kennen Scherder – hoogleraar neuropsychologie aan de VU – van zijn enthousiaste optredens in ‘De wereld draait door’ en zijn tv-colleges voor dit programma.
Verslindboek?
Ik ben erg geïnteresseerd in muziek en overtuigd van de heilzame en therapeutische effecten ervan. Daarnaast ben ik zeer geïnteresseerd in de werking van ons brein en in de evolutie ervan, heb ik een goed begrip en kennis van medisch Latijn, en lees ik dus makkelijk medische artikelen, ook ingewikkelde en wetenschappelijke.
Je zou dus verwachten dat Scherders boek, dat al het bovenstaande bevat, in mijn categorie ‘verslindboeken‘ terecht zou komen. Die verwachting had ik tenminste wel…
Heel veel en heel snel
Maar het boek komt helaas niet in de verslindcategorie terecht. Het is wat mij betreft eerder een festival van gemiste kansen. In de 378 pagina’s inhoud die het boek telt, neemt Scherder de lezer in vogelvlucht mee langs zo’n beetje alle psychologische- en neurologische thema’s waar muziek invloed op heeft. En dat zijn er heel veel!
Eigenlijk té veel. Ieder thema krijgt maar heel kort aandacht.
Vlag en lading
Nu kun je Scherder in zoverre niets verwijten, dat hij duidelijk aangeeft aan het begin van het boek dat hij veel wetenschappelijk onderzoek zal aanhalen én vaak zal ingaan op de neurale systemen die betrokken zijn bij een bepaald onderwerp. Maar dan had hij het boek beter een andere titel kunnen geven, bijv. ‘Lexicon van recent wetenschappelijk onderzoek m.b.t. de invloed van muziek op ons brein’. Die titel doet de inhoud tenminste recht aan…
De afbeeldingen, waarvan Scherder aangeeft dat zij illustratief zijn, zijn wat mij betreft voor 90% overbodige bladvulling. Naast het feit dat er Nederlandse en Engelse termen door elkaar gebruikt worden bij de diverse hersendelen (blijkbaar geen ter zake kundige redactie bij uitgever Atheneum) wil ik echt na drie keer een rood puntje met pijltje bij de nucleus accumbens wel eens iets anders zien dan weer een dwarsdoorsnede.
Pluspunten
Die zijn er gelukkig ook. Zo her en der in het boek weidt Scherder uit over een probleem, ziekte of persoonsbeschrijving. Zonder uitzondering boeiende verhalen. Prachtig. Daarvan zijn er echt té weinig in dit boek; dan maar een tweedelig werk, zou ik zeggen. Want, laten we wel wezen: ons brein is een ongelofelijk mooi en complex orgaan, en muziek een schitterende kunstvorm.
Daarnaast heeft Scherder een hele grote verzameling (ook recent) wetenschappelijk onderzoek doorgespit en is het notenapparaat (494 stuks) en de literatuurlijst waar deze naar verwijzen (31 bladzijden in een kleine letter) heerlijk om in te grasduinen en vervolgens het onderzoek op internet op te zoeken.
Ik heb dus geen spijt van de aanschaf.
Overigens ben ik wel heel benieuwd hoe de ervaring van andere lezers, en dan met name lezers zónder medische achtergrond, met dit boek is, en of zij ‘er doorheen’ konden komen…
Gebruiksaanwijzing
Een beknopte gebruiksaanwijzing van het boek zou er wat mij betreft als volgt uitzien:
Zoek in de inhoudsopgave het onderwerp op waarover u meer wilt weten (bijv. muziek en de Ziekte van Parkinson) en lees het betreffende hoofdstuk. U zult een compacte weergave vinden van het recente* onderzoek. Controleer de bronnen, verzamel ze op internet en verdiep u verder.
* Waarschijnlijk is het boek over een jaar of 5 niet veel meer waard. De hoeveelheid nieuw onderzoek is al amper bij te houden, de actualiteitswaarde van een boek als dit is dus waarschijnlijk zeer beperkt…
Conclusie
Scherder is een groot voorstander van muziekonderwijs voor kinderen en van het inzetten van muziek voor allerhande problemen. Wat mij betreft helemaal terecht!
Zijn quote “voor iedere muziekleraar die je ontslaat moet je 50 politie-agenten aannemen” is denk ik een hele goede om het belang van muziek aan te duiden (een soortgelijk statement zou ook voor gymnastieklessen kunnen gelden) en om de kortzichtigheid van de beslissingen rond de afschaffing van deze lessen te benoemen.
Scherder schreef een aardig lexicon, maar hij had ook zo moeten noemen. Daarnaast vermoed ik dat het boek niet erg leesbaar is voor niet-medisch geschoolden.
Misschien had hij er beter een online project van kunnen maken – een soort muziek-brein-wikipedia – dat actueel gehouden kan worden. Wat een prachtig naslagwerk zou dat kunnen zijn!
Evengoed hoop ik dat hij in zijn missie mag slagen en dat er meer aandacht komt voor het belang van muziek bij onze ontwikkeling. En wie weet dat dit boek daar wat aan mag bijdragen.
