Helen via het lichaam
Somatic Experiencing® betekent letterlijk ‘ervaren in het lichaam’. Somatic Experiencing of kortweg SE™ is een lichaamsgerichte methode voor het helen van trauma. Het lichaam is een chronisch onderbelicht aspect in vele vormen van therapie die gericht zijn op mentale stabiliteit en welbevinden.
Inmiddels wordt het bewijs steeds sterker dat cognitieve (gedrags-)therapieën en therapieën die werken met herbeleving onvoldoende bestendig resultaat geven bij indringende gebeurtenissen en trauma’s.
Als psychologen spreken over het onbewuste,
F. M. Alexander
hebben ze het over het lichaam.
Iedere ervaring in het leven die groter, onverwachter, intenser en omvattender is dan we kunnen verwerken, kan leiden tot een trauma. Onze natuurlijke reactie bij een heftige gebeurtenis is vechten of vluchten. Deze vecht- of vluchtreactie gebeurt automatisch en met behulp van intense overlevingsenergie. Als vechten of vluchten niet werken, bevriezen we.
Natuurlijke reacties op abnormale gebeurtenissen
Bij een traumatische gebeurtenis wordt overlevingsenergie geblokkeerd, vastgezet in het lichaam. Het zenuwstelsel raakt overweldigd. Je bent ‘verstijfd van schrik’, staat ‘aan de grond genageld’, bent ‘bevroren’.
Vaak hebben mensen een schuldgevoel nadat ze in een zeer indringende gebeurtenis zijn ‘bevroren’, niets hebben gedaan, niet voor zichzelf zijn opgekomen. Echter, net als vechten en vluchten is ook bevriezen een natuurlijke (en automatisch verlopende) respons.
In de natuur zien we dat prooidieren die ontsnapt zijn, wanneer de situatie weer veilig is, de overtollige overlevingsenergie ‘ontladen’ door te schudden en trillen. Wij mensen komen hier vaak niet aan toe. We stoppen emoties weg en/of voelen ons vaak niet veilig genoeg om te ontladen.
Een van de belangrijkste inzichten van mijn dertig jaar onderzoek naar trauma is dat trauma in ieders leven aanwezig is in een of andere vorm. Het is niet beperkt tot krijgsgevangen en slachtoffers van verkrachting. Wat voor een volwassene een klein incident lijkt kan traumatisch zijn voor een baby, zoals bijvoorbeeld een fel en plots geluid. Ook de herhaling van veel kleine incidenten zoals pesterijen op school kan traumatisch worden.
Peter Levine
Wie wel en wie niet?
Men zegt wel eens: ‘onder druk wordt alles vloeibaar’. Ieder mens heeft een punt waarop hij of zij overweldigd wordt, al doen we nog zo ons best dat te vermijden of onderdrukken. Iedereen heeft sterke en zwakke plekken.
Onze kwetsbaarheid voor trauma is onder andere afhankelijk van in en externe hulpbronnen, zoals hulp van vrienden en familie, of een fijne en veilige eigen plek. Wat ook meespeelt is opvoeding, familiedynamiek, levensomstandigheden, lichamelijke en geestelijke gesteldheid, stress, eerder trauma, en leeftijd.
Tijd heelt niet alle wonden
Jaren later kunnen de effecten nog voelbaar zijn zoals angst, prikkelbaarheid, onrust of slapeloosheid. Ook gevoelens van depressiviteit en machteloosheid kunnen tekenen zijn van een trauma.
Traumabegeleiding helpt je de vastgehouden spanning, de geblokkeerde energie, beetje bij beetje te ontladen. Dat wat vast zat, kan weer gaan bewegen, heel vaak letterlijk. Er ontstaat ruimte voor natuurlijke beweging en zachte ontlading.
Ook als het trauma al langer geleden ontstaan is en ook als je de herinnering aan de gebeurtenis kwijt bent. Dit alles gebeurt op een milde en compassievolle manier. Het is niet de bedoeling dat de gebeurtenis opnieuw wordt beleefd. De fysieke ervaring staat centraal.
De geest is het vergeten, maar het lichaam heeft het onthouden.
Sigmund Freud
Hoe ziet een Somatic Experiencing sessies eruit?
In een Somatic Experiencing sessie wordt geblokkeerde overlevingsenergie weer in beweging gebracht zodat het kan ontladen. We werken met lichamelijke sensaties zoals tintelingen, warmte, ademhaling, stroming en zachte bewegingen.
Iedere sessie is weer anders. Als cliënt volg je precies wat er gebeurt waardoor je een groter gevoel van controle over je lichaam krijgt.
Lichaamsbewustzijn helpt om emotionele fixaties te deconstrueren.
Peter Levine
Somatic Experiencing: voor veel verschillende ‘soorten’ trauma
Niet veel mensen realiseren zich dat ook kleine of alledaagse gebeurtenissen traumatiserend kunnen werken: een valpartij, een zogenaamd kleine verwondingen, een afwijzing van een belangrijk persoon, medische en tandheelkundige behandelingen, grensoverschrijdend gedrag, het te horen krijgen van een naar bericht, enz. enz.
Bij ‘trauma’ denken we al snel aan hele zware gebeurtenissen die voor bijna ieder mens traumatiserend zijn:
- Een aanval waarbij men niet kon ontsnappen, verkrachting, misbruik, incest, geweld of oorlog.
- Fysieke verwondingen door operaties, verdoving, verbranding of vergiftiging.
- Evenwichtstrauma’s door ernstige val, hoofdverwonding, auto-ongeluk.
- Getuige te zijn geweest van een traumatische gebeurtenis.
- Natuurrampen.
SE is geschikt voor al deze verschillende vormen van trauma, die overweldigend geweest zijn voor ons zenuwstelsel.
