Bestaat er ook zoiets als sporten “als je niet meer de beste kan zijn”?
Op het ogenblik lees ik in een boek van de shiatsu specialist Masunaga, geschreven aan het einde van zijn leven. (Shizuto Masunaga: Meridiaanoefeningen – Handboek voor het verbeteren en in balans brengen van je gezondheid, 1987, 4e druk 2012.) Zelf heb ik les gehad van een leerling van hem, Sasaki.
De timing is perfect. Masunaga heeft zijn leven gewijd aan het begrijpelijk maken van de waarde van de Japans/Chinese benadering van gezondheid en welzijn en hoe deze zich verhoudt tot de westerse benadering.
Iedere zin uit zijn boek zou ik willen herhalen. Niet eerder zag ik zo’n leesbare uiteenzetting over de uitgangspunten van Shiatsu massage en zelfmassage door strekkingen. Noem het Japanse yoga. Deze uitgangspunten gelden onveranderd voor de Chinese bewegingskunsten, zoals Tai Chi Chuan kortweg Tai Chi en Qi Gong. Zelf verken ik inmiddels zeker 40 jaar de medische waarde van de oosterse benadering.
Twee benaderingen
Hij begint zijn boek met het uitleggen van de juiste bron van plezier in bewegen. Daarbij wijst hij op het verschil tussen enerzijds de westerse benadering:
het najagen van extern bepaalde gezondheidsidealen, aangeprezen door een opeenvolgende rij van charismatische train(st)ers, vaak met sterke wedstrijdelementen…
en anderzijds de oosterse benadering:
het pad van leren van je eigen lichaam, waarbij de begeleiding zich richt op het stimuleren van innerlijke waarneming door het aanbieden van relatief eenvoudige herhalende oefeningen. Hierbij ontbreekt ieder element van competitie of vergelijken met “hoe de ander het doet”.
Zelf beoefen ik al 40 jaar voornamelijk 3 vormen van Qi Gong. Nou kan je zeggen: jeetje, wat saai, hoe hou je dat vol. Er bestaat een andere vorm van plezier: het nooit aflatende plezier van zelfontdekking. De eerste vonk krijg je doordat je merkt dat het nooit draait om perfectie, maar om jouw mogelijkheden en specifieke behoeften op dit moment.
Geen streven naar een abstracte perfectie
Geen afbeulen van je lijf ver voorbij wat aangenaam voelt.
De tweede vonk kan iets langer smeulen. Die op het oog saaie herhaling zet een kettingreactie van kleine veranderingen in je lijf in gang. Het maakt je steeds nieuwsgieriger. Je eigen lichaam blijkt een fascinerende bron van informatie. Door steeds dezelfde bewegingen te maken, begin je het innerlijk verhaal van jouw lichaam op te merken. Die ontdekkingen houden nooit op.
Als je het zo ver hebt volgehouden, dan ben je meestal fan voor het leven. Niet meer in de ban van een snelle stralende vrouw, in de laatste fitnesskleding gehuld, of die stoere trainer die xx gewicht kan heffen.
Vanaf dat moment ken je het plezier van dat nooit eindigende fascinerende gesprek met de sensaties van jouw lichaam. Jij neemt je eigen welzijn in eigen hand.
Daar komen nog de volgende voordelen bij:
- Je hebt er weinig ruimte voor nodig. Gewoon de theetafel even opzij zetten.
- Je hebt er geen speciale kleding voor nodig. Ik doe het vaak in mijn pyjama ’s ochtends en soms gewoon in een jurk na mijn werkdag.
- De oefeningen passen bij iedere leeftijd, beginnen eenvoudig en blijven dus uitdaging houden.
- Vooral in deze tijd niet onbelangrijk: De oefeningen zijn geschikt voor iedere lichamelijke conditie en lichaamsbouw.
Zonder hier nu dieper op in te gaan:
Je werkt met de eeuwenoude aandachtspunten bij de ondersteuning van het welzijn van lichaam en geest:
- Ademhaling
- Coördinatie
- Zorgzame aandacht
- Juiste inspanning
Sport op school
Masunaga zet dit af tegen de Westerse sportbenadering. Sport op school en ook later zit vol met extern opgelegde doelen. Liefst vorm gegeven als competitie: wie is de snelste, het lenigste, kan het meeste gewicht heffen. Rondom de sport zie je ook veelal een overdreven grote aandacht voor kledingtrends.
Veel van ons hebben al jong lichte of zwaardere psychische deuken, omdat je niet behoorde bij die goed gecoördineerde, lichamelijk vlot lerende kinderen. Misschien werd je altijd als laatste gekozen, kunnen je ouders niet het meest nieuwe model Nikes betalen. Hoezo plezier in bewegen.
Ik ken heel wat ouderen die een zucht van verlichting slaakten bij het beëindigen van het verplichte sportuurtje. Nooit weer!
Wat een verlies van levensvreugde.
Wat een inperken van je bewegingsvrijheid.
Wat een domper op het helend vermogen van lijf en leden.
Coronavirus en sport
Op de radio komen nu vele sporters aan het woord die letterlijk niet meer uit de voeten kunnen. Zij voelen zich op gesloten en nu komt het: ze missen de wedstrijd met hun medesporters. Voor hen blijkt winnen of verliezen de motor om te trainen. Ze vervelen zich te pletter.
Je voelt wel waar dit verhaal naar toe gaat. Overal kun je lezen over de waarde van beweging voor herstel en welzijn van je lichaam. Toch bewegen we steeds minder naarmate we ouder worden. Het ego kan behoorlijk in de weg zitten. Een ex-wedstrijd sporter met inmiddels 4 bypasses in zijn hart verwoordde het als volgt:
“Ik kan wel voelen dat de les me goed heeft gedaan (het was een Qi Gong introductieles), maar ja, mijn oude sportcoach die zette ons nog eens echt aan het werk. Dan was je de hele zondag beurs, maar je voelde wel dat je wat gedaan had.”
Hij is daarna nooit op les gekomen.
In de bijlage van Wetenschap van de Trouw herinnerde Professor Scherder ons eraan, dat in beweging blijven cruciaal is voor het ondersteunen van onze longfunctie, ook als we ziek zijn.
Op avontuur gaan op 2 m2 in je kamer
Aan een ieder de keuze: op de stoel blijven zitten, omdat je niet met je buurvrouw/-man een wielerwedstrijdje kan doen, of op pad gaan binnenin die nieuwe wereld aan de binnenkant van je huid. Met veilige oefeningen, die direct al ten goede komen aan lijf en leden. Masunaga doet het haarfijn uit de doeken.
Voor mij was dit in de eerste jaren wellicht het meest indrukwekkende: dat je echt je lichaam als eenheid gaat ervaren. De oefeningen lijken bedrieglijk eenvoudig. De omschrijving van een beweging kan zelfs misverstanden oproepen. Maar of je nu een nekoefening doet of je knieën draait, altijd beïnvloed je iedere vezel van je lichaam, van top tot teen.
De kwaliteit van een Qi Gong docent draait niet om zelf perfect te kunnen bewegen. Een goed Qi Gong docent stimuleert je om die ontdekkingstocht te ondernemen. Mijn Qi Gong lerares in de negentiger jaren was blind. Zij hoorde of mensen forceerden. Hoe? Doordat de adem niet meer vloeiend en zacht stroomt. Je hoort iemand onnodig kracht uitoefenen.
Mijn broer die altijd op reis is, beoefent al jaren Qi Gong in hotelkamers over de hele wereld. Dat gun ik iedereen.
Hieronder zie je mijn Qi Gong folder uit 1985. Zo lang probeer ik al de prachtige boodschap van Masunaga voor het voetlicht te brengen.
Foto: Paolo Nicolello on Unsplash
