Veerkracht en vitaliteit – Integrale gezondheidszorg
Lichaam, geest, voeding, rust,
verbondenheid en inspiratie.
Inleiding
“Veerkracht en vitaliteit voor lichaam en geest” is de openingszin van deze website. Maar waarom zijn juist deze begrippen belangrijk? Wat is de relatie met gezondheid of met gezondheidszorg?
Anders geformuleerd: Voor welke probleem of problemen is veerkracht en vitaliteit voor lichaam en geest een oplossing?
Op deze pagina geef ik antwoorden en leg ik de links met de disciplines die ik bij Relax More aanbied en waar compassioneel lichaamswerk zo’n centraal begrip is.
Is er eigenlijk wel een probleem?
Eerst maar even een reality check:
We werken met zijn allen best hard, bewegen minder dan het advies, we kijken langer naar beeldschermen dan goed voor ons is, onze geestelijke gezondheid gaat achteruit. Het percentage mensen met overgewicht neemt toe. We voelen ons steeds minder verbonden met de mensen ons heen en met de natuur.
Niet iedereen scoort op al deze punten even hoog, maar gemiddeld genomen mag je bovenstaande wel stellen.
Er lijkt iets fundamenteel mis met onze leefstijl. We hebben niet geleerd hoe we gezond met de verworvenheden van de moderne beschaving om moeten gaan en we verwaarlozen onze geest. Aan activiteiten geen gebrek, aan rust wel. Het natuurlijke ritme van het leven is verstoord.
Allemaal vormen van stress, voor onze geest én ons lichaam. Ik las dat het aantal prikkels dat we per dag moeten verwerken, volgens wetenschappers groter is dan een Neanderthaler destijds in één jaar te verwerken kreeg. Hoewel ik geen bewijs voor deze stelling heb, kan ik me er alles bij voorstellen.
https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/mentale-gezondheid-wat-bedoelen-wij-daar-eigenlijk-mee
Chronische stress
De definitie van chronische stress is niet eenduidig. Chronische stress, het woord zegt het al, is stress die lang aanhoudt of aangehouden heeft. Het activiteitenniveau was te lang te hoog. De rusttijd te kort. Vanuit de ervaring die ik met de vele mindfulness– en compassietrainingen en persoonlijke begeleidingen die ik heb mogen doen ben ik (chronische) stress als een continuüm of glijdende schaal gaan zien.
Hierbij speelt draagkracht een rol. Hoe sterk is je gestel, hoeveel energie heb je, hoeveel hulpbronnen zijn er, hoe heb je in de loop van je leven geleerd met uitdagingen om te gaan. Daarnaast is natuurlijk ook de draaglast van belang. Wat komt er op je pad? Verlies, ziekte, ouderdom, tegenslagen, we gaan het allemaal meemaken, dat is zeker. Misschien komen er meerdere uitdagende zaken tegelijk op je pad. Dan is er ineens een heel grote draaglast.
Wanneer de draaglast te hoog is in relatie tot de draagkracht, dan moeten alle zeilen bij om de balans te bewaren. En daar is een grens aan. Voor iedereen.
Chronische stress is van alle tijden
Was het vroeger dan zoveel beter?
Het grootste gezondheidsprobleem van deze tijd
Iedere vorm van chronische stress gaat op den duur klachten veroorzaken. Soms geleidelijk aan, waarbij je de gelegenheid hebt aanpassingen te doen aan je leefstijl, zodat je niet ‘afbrandt’. Vaker gaat het sluipend. Doordat er onvoldoende rust is, is er geen tijd voor bezinning en het maken van gezonde keuzes. Dan is de cirkel rond en is het een kwestie van tijd voor het systeem het begeeft.
Stress is niet trouw zijn aan jezelf.
Mary Burmeister
Het aantal mensen dat stressgerelateerde aandoeningen zoals burn-out, overspannenheid en depressie heeft is enorm en stijgt nog steeds. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek toont aan dat chronische stress een negatief effect heeft op ons welbevinden, onze algehele gezondheid en weerstand tegen ziekten.
Lees wat er zoal in de kranten stond over chronische stress
Een kleine selectie kwalitatief goede krantenartikelen* van de afgelopen periode:
- Knack.be, 26 november 2019: “We kweken psychiatrisch patiënten bij de vleet“
- De Correspondent, 17 mei 2019: “Depressie is een ziekte van de hele maatschappij“
- NRC, 10 mei 2019: “Maak toch lekker fouten, raden de nieuwe zelfhulpboeken aan“
- Trouw, 9 april 2019: “Nergens in Afrika bestaat er een woord voor ‘depressie’“
- De Morgen, 4 april 2019: “Neuroloog Steven Laureys: ‘In onze scans zien we de fenomenale impact van meditatie op de hersenen’“
- de Volkskrant, 30 januari 2019: “Zen-leraar Edel Maex : ‘Kinderen maken ook geen lijstjes in hun hoofd’“
- Brainwash.be, 25 januari 2019: “Psychiater Dirk de Wachter: ‘Eenzaamheid is de rode draad in deze samenleving’“
- de Volkskrant, 4 januari 2019: “Hoe opgebrand is Nederland?“
- De Correspondent, 21 december 2018: “Wat is het moderne lijden (en bij wie kloppen we ermee aan)?“
- de Volkskrant, 22 oktober 2018: “Burn-out, stress en overgewicht, waarom deze tijd tot ziekten leidt“
- Trouw, 3 oktober 2018: “Burn-out: als het te zwaar wordt om iemand te zijn“
- de Volkskrant, 12 oktober 2018: “We moeten patiënten beter uitleggen dat stress ziekmakend kan zijn“
- de Volkskrant, 13 augustus 2018: “Huisarts ziet aantal studenten met psychische problemen stijgen“
- de Volkskrant, 13 augustus 2018: “De psychologen zijn niet aan te slepen“
- NRC, 27 juli 2018: “Je moet veel meer lummelen en niksen“
- Vrij Nederland, 7 augustus 2018: “Wat gebeurt er in je hoofd bij een burn-out?“
- Vrij Nederland, 25 januari 2018: “Minder moeten, meer leven“
- NRC, 11 juni 2016: “Het is een illusie dat je verstand altijd de baas is“
* Het kan zijn dat bepaalde artikelen achter een zogenaamde ‘betaalmuur’ zitten. Dit is afhankelijk van het aantal artikelen van betreffende krant die je zonder abonnement per maand kunt lezen.
Op de hoogte blijven? Abonneer je op de nieuwsbrief, onderaan de pagina.
Wat is gezondheid?
Gezondheid is in de loop van de geschiedenis geleidelijk van definitie veranderd – van de vier humores die in balans moesten zijn van Hippocrates, via het ‘tot bloei komen’ (eudaimonia) van Aristoteles tot de afwezigheid van ziekte die eind negentiende eeuw opgang deed. Vanaf 1948 domineerde de definitie die Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uitdraagt, van gezondheid als ‘een toestand van volledig lichamelijk, mentaal en sociaal welzijn, en niet enkel de afwezigheid van ziekte of gebreken’.
Dat woord ‘volledig’ maakt gezondheid tot een onhaalbaar ideaal, vonden de Nederlandse arts Machteld Huber en haar vakgenoten; en het idee van een toestand, iets statisch, was ook nogal misleidend. Want is een mens niet juist altijd in beweging, is gezondheid niet meer een proces, een voortdurend zoeken naar balans? Zo destilleerde Huber een nieuwe definitie van gezondheid: ‘het vermogen je aan te passen en je eigen regie te voeren in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven’. Veerkracht staat daarin centraal.
Voor Huber en haar volgers in de Positieve Gezondheid is niet de afwezigheid van ziekte het doel, maar een betekenisvol leven. (Lees ook dit artikel over Huber op De Correspondent.)
Wat kun je eraan doen?
We kunnen de klok niet terug draaien. We zullen echt een manier moeten vinden om gezonder met de vele prikkels en verleidingen om te gaan dan we nu doen. Bij Relax More in Zutphen hebben we veel ervaring in het oefenen en trainen van gezond omgaan met chronische stress. Van lichte klachten tot ernstig beperkend en/of post-traumatisch.
Sleutelwoorden zijn: bewustwording, mildheid, beweging.
In al onze activiteiten spelen deze sleutelwoorden een sleutelrol. Zo hebben we al heel veel mensen geholpen weer in balans te komen én te blijven.
En er is meer…
Naast de trainingen, lessen en sessies die we verzorgen in Zutphen, houden we een uitgebreid en nog steeds groeiend kenniscentrum bij, leggen we een aantal belangrijke begrippen uit in het Relaxicon en vullen we maandelijks een nieuwsbrief.
Stress?
Dat kan ik er nu even niet bij hebben…Deelnemer Mindfulnesstraining 😉
Foto’s: drukke stad in het donker: Chinh Le Duc on Unsplash