De auteurs
Enige tijd geleden verscheen bij De Bezige Bij een klein boekje getiteld Vrede Kun Je Leren. Het is geschreven door het Belgische auteursduo David van Reybrouck en Thomas d’Ansembourg. Eerstgenoemde is als schrijver in Nederland vooral bekend sinds hij in 2010 de AKO Literatuurprijs won met zijn roman Congo: een geschiedenis. D’Ansembourg is hier wat minder bekend dan in België. Hij is voormalig advocaat, nu psychotherapeut en specialist op het gebied van geweldloze communicatie.
In de media
Hun boekje werd met enig tamtam gepresenteerd: Van Reybrouck mocht aan tafel bij Matthijs van Niekerk in DWDD en er stond een paginagroot gesprek met hem in NRC. Daarna was het een poosje stil. Alleen columnist Frits Abrahams schreef er een wat zuur stukje over.
Vrede
Ik las Vrede Kun Je Leren en ben er gematigd positief over. Het pleidooi dat beide schrijvers erin voeren voor vredeseducatie steun ik van harte. Ook hun enthousiasme voor mindfulness en compassie deel ik. Waar ik minder enthousiast over ben is dat hun betoog wat onevenwichtig is opgebouwd en af en toe afdwaalt in minder relevante zaken.
Aanleiding tot het schrijven waren de aanslagen in Parijs (Bataclan) en Brussel (Zaventem/Maalbeek) in 2015 en 2016. In de inleiding wordt geconstateerd dat velen tegenwoordig niet goed meer uit de voeten kunnen met het woord ‘vrede’. Waarom is er wel een minister belast met defensie (lees: oorlog), maar geen minister die ervoor zorgt dat er vredesonderricht gegeven wordt?
Wat is eigenlijk vrede? De auteurs definiëren het als volgt: een stabiele innerlijke gesteldheid die niet van de omstandigheden afhangt. Hier valt naar mijn mening wel op af te dingen. Vrede is natuurlijk meer dan alleen innerlijke vrede. De auteurs geven wel toe dat deze staat van zijn wel gemakkelijker te bereiken en te handhaven is als de sociaaleconomische en politieke omstandigheden daarvoor gunstig zijn.
Vervolgens betogen ze dat vrede niet uit de lucht komt vallen. Ze gaan zelfs zover vrede een wetenschap te noemen. Een aanvechtbare stelling, lijkt mij. Maar ik ga wel helemaal mee in hun bewering dat de door hen bedoelde innerlijke vrede bevorderd wordt, misschien zelfs wel te leren valt door de methoden van mindfulness en compassie. Zij noemen nog een derde methode, namelijk die van geweldloze communicatie, maar slagen er niet in om mij precies duidelijk te maken wat dit precies inhoudt.
Een goed voorbeeld: Mindful Nation
De auteurs komen in de loop van hun betoog met vele voorbeelden van het nut van mindfulness en compassie beoefening. Daarvan wil ik er een uitpikken.
In Groot-Brittannië is een groep parlementsleden die zich door persoonlijke deelname aan een training heeft laten overtuigen van de heilzame werking van mindfulness. Daaruit hebben deze politici de conclusie getrokken dat het van nationaal belang is om geld vrij te maken voor het implementeren hiervan in onderwijs, arbeid, zorg en justitie. Dit is neergelegd in een rapport dat verscheen in oktober 2015, getiteld Mindful Nation.
In Nederland nog een lange weg…
Terecht stellen van Reybrouck en d’Ansembourg vast dat er in ons land – evenals in België – nog veel weerstand en desinteresse is onder politici, onder opinieleiders en in journalistieke kringen. Mindfulness wordt beschouwd als iets softs en zweverigs, maar slechts weinigen nemen de moeite zich te verdiepen in de wetenschappelijk aantoonbare feiten. Zoals staatssecretaris van Onderwijs, Sander Dekker, publiekelijk zei: “Mindfulness, dat lees ik dan in de zaterdagbijlage van de Volkskrant en dan denk ik; oh nou dan gaan we snel door… Is dat belangrijk?” Hij gaf toe dat hij niet wist wat het was.
Eerder noemde ik al de column van Frits Abrahams, getiteld Mindfulness moet. Daarop stuurde ik een mail naar de opiniepagina van NRC met drie vragen: 1. heeft u het boekje wel gelezen, 2. heeft u kennis genomen van de daarin genoemde wetenschappelijke onderzoeken of zelfs maar abstracts daarvan en 3. heeft u zelf aan de brandweer gevraagd wat de mindfulnesstraining hen heeft opgeleverd? Mijn reactie werd niet geplaatst.
Samenvattend
Dit is een boekje dat – ondanks enkele zwakke kanten – de moeite van het lezen zeker waard is.
Tot slot een suggestie voor informateur Tjeenk Willink: geef alle fractievoorzitters een exemplaar van Vrede Kun Je Leren. Misschien spiegelen ze zich aan hun Britse collega’s, brengt het een nieuw kabinet wat sneller dichterbij en krijgt mindfulness de aandacht die het verdient op scholen, in ziekenhuizen en op andere plaatsen in de maatschappij waar het hard nodig is.
